Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZGE AYŞEGÜL FİŞENK
Danışman: SATICI BURHAN
Özet:ÖZET İlkel dönemden günümüze kadar tiyatro sanatı gelişerek çok tanrılı dinlerden tek tanrılı dinlere kadar pek çok zaman diliminde kendine yer bulmuştur. Her dönem ve her kültür, kendi tiyatro mimari gereklilikleri adına farklı araştırmalara ve farklı uygulamalara başvurmuştur. Tiyatro ilk kez M. Ö 6. yy’da Yunan toplumunda dinden özerkleşerek bir sanat olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Bu gelişme, tiyatro binasını kent tasarımlarında sabit bir eleman haline getirmiş ve tiyatro mimarisinin gereklilikleri netleşmeye başlamıştır. Antik Yunan’dan sonra her toplum, belirlenen bu mimari gereklilikleri kendi siyasi, dini ve sosyal durumlarına göre değiştirmiş ya da dönüştürmüştür. Dünyadaki var olan her gelişme tiyatro mimarisini de etkilemiştir. Günümüz tiyatro mimarisi ise modern çağda farklı sahneleme tekniklerine olanak sağlayan, şehirleşmenin alanları kısıtladığı ve hatta zaman zaman alan bırakmadığı bir ortamda gelişim göstermektedir. Antik Yunan tiyatrosunda görülen amfi tiyatrolar, yerlerini Kara kutu sahnelere, 6000 kişilik salonlar ise 30 - 40 kişilik stüdyolara bırakmıştır. Bu çalışmada, tiyatro mimarisinin tarihsel gelişimi, sahne yapıları üzerinden incelenmiş ve disiplinlerarası bir bakış açısı ile yeni bir sahne önerisi sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Sahne, sahne mimarisi, tiyatro mekanı, tiyatro mimarisi. ABSTRACT From the primitive period to the present, the art of theater has developed and found its place in many periods from polytheistic to monotheistic religions. Every period and every culture has applied different researches and different applications on behalf of their theater architectural requirements. Theater was first accepted as an art in the 6th century BC by being autonomous from religion in Greek society. This development made the theater building a fixed element in urban designs and the requirements of theater architecture began to become clear. After Ancient Greece, every society changed or transformed these determined architectural requirements according to their political, religious and social conditions. Every development in the world has also affected the theater architecture. Theater architecture of today, on the other hand, develops in an environment that allows different staging techniques in the modern age, urbanization restricts and even leaves space from time to time. The amphitheaters seen in the ancient Greek theater left their places to black box scenes, and the halls for 6000 people to studios for 30 to 40 people. In this study, the historical development of theatrical architecture is examined through stage structures and a new stage proposal is presented with an interdisciplinary perspective. Keywords: Stage, stage architecture, theater architecture, theater space. İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER . i ÖZET. ii ABSTRACT . iii TEŞEKKÜR . iv ŞEKİLLER DİZİNİ . v 1. GİRİŞ . 1 1. 1. Tezin Amacı ve Kapsamı . 3 2. LİTERATÜR ÖZETİ . 4 3. MEKAN OLARAK TİYATRO YAPISI VE SAHNE . 6 3. 1. Tiyatro Yapısı . 7 3. 2. Tiyatro’da Mekan . 9 3. 3. Sahne . 10 3. 3. 1. Sahne biçimleri . 11 4. BATI TİYATRO MİMARİSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ . 20 4. 1. Tiyatronun Kökeni: İlkel Çağ’da Tiyatro Mekanı . 20 4. 2. Modern Tiyatro’nun Doğuşu: Antik Çağ . 24 4. 2. 1. İlk tiyatro yapıları . 25 4. 2. 1. 1 Antik Yunan . 27 4. 2. 1. 2 Helenistik Dönem . 32 4. 2. 1. 3 Antik Roma . 34 4. 3. Yasakların Tiyatrosu: Ortaçağ . 38 4. 4. Aydınlanma Çağı: Rönesans . 46 4. 5. Çerçeve Sahnenin Hakimiyeti: 17 – 19. Yüzyıl . 64 4. 6. Hacim Sahnesine Geri Dönüş: 20. Yüzyıl . 71 5. TÜRKİYE’DE TİYATRO VE TİYATRO MEKANININ GELİŞİMİ . 91 5. 1. Türkiye’de Tiyatro Geleneği . 91 5. 2. Türk Tiyatrosu’nun Gelişimi . 93 5. 2. 1. Geleneksel Türk tiyatrosu . 94 5. 2. 2. Batılılaşma etkisinde tiyatro . 99 5. 2. 3. Cumhuriyet dönemi tiyatrosu . 100 5. 3. Türk Tiyatrosu’nda Mekan . 101 5. 3. 1. Geleneksel Türk tiyatro mekanları . 102 5. 3. 2. Batılılaşma etkisinde tiyatro mekanı . 105 5. 3. 3. Cumhuriyet dönemi tiyatro mekanı . 123 6. GÜNÜMÜZ TİYATROSUNA HİZMET EDEN BİR SAHNE ÖNERİSİ . 136 6. 1. Değişken/Hareketli Sahne Yapılarının Örnekleri . 137 6. 2. Günümüzde Sahne Mekaniğinde Kullanılan Ekipmanlar . 143 6. 3. Sahne Ürünü Önerisi . 145 7. SONUÇ . 150 KAYNAKLAR . 153 ÖZGEÇMİŞ . 160