Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AKİF ONUR
Danışman: EKMEKÇİ İSMAİL
Özet:ÖZET Joseph Schumpeter, araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) ve inovasyon (yenilik) sonucu elde edilen teknolojinin ekonomik büyümeye ve dünyada 50-60 yıllık iş döngülerine etkileri üzerine yaptığı çalışmalarında sadece girişimci niteliği olan fertlerin ve şirketlerin inovasyon yapabileceğini öne sürmüştür. Takımlar, doğru roller içeren kişilerden ve ekip ruhundan uzak bir eksen etrafında hatalı bir rota üzerinde konumlandırılmaları durumunda ekipteki başarısızlık sonucu şirkette üretkenlik düşecek, şirketin piyasadaki rekabet gücü azalacak ve yaratıcı yıkım ortaya çıkacaktır. Artırımlı, yinelemeli olarak sürekli gelişmeyi sunan “çevik” yaklaşım, özellikle teknoloji ekiplerini yenilik ve değer ile yönetmek için kullanılan yöntemlerdendir. Gelişimlerini tamamlamış teknoloji lideri ülkelerin nitelikli beşeri sermayeye sahip oldukları, yapmış oldukları başarılı projeler ve Ar-Ge harcamalarının karşılığını patent sayısı ve yüksek teknolojiyle geliştirdikleri ürünlerin ihracatının milli gelirlerine yansıması şeklinde aldıkları bilinmektedir. Çevik yönetim hakkındaki bu çalışma, birçok yönetim yaklaşımının birleştirilmesinden meydana gelmektedir. Bu yaklaşımın oluşturulmasında, OECD ülkelerinin milli gelirinden Ar-Ge harcamalarına ne kadar pay ayrıldığı, bilgi teknolojileri (BT) alanında ne kadar patent aldıkları, tescil edilen patentlerin dış ticarete etkisi göz önüne alınmıştır. Çalışmada ayrıca, bilgi ve iletişim teknolojileri takımlarının performansları AHP-PROMETHEE yöntemleri kullanılarak ölçülmüştür. Bununla birlikte, performans ölçümü için gerekli ölçüt (kriter) ve alt ölçütlerin (kriterlerin) neler olması gerektiği de ortaya konulmuştur. Çalışma sonucunda Ar-Ge’ye yapılan harcamaların performansa ve ihracata etkisi mevcut Bilgi İletişim Teknolojileri (BİT) takımlarının performanslarının analiz edilmesi ve uygun çözümler sunulması için 12 ana ölçütte 92 metrik ile bir performans endeks ölçüm modeli geliştirilmiştir. Performans ölçütlerinin incelenmesi ve sıralanması esnasında, AHP ve PROMETHEE yöntemleri tercih edilmiştir. AHP ve PROMETHEE yöntemlerinden hangisinin tercih edilmesinin daha uygun olacağı ise takımların performansının Min-Max yöntemi ile de standartlaştırılarak (normalize edilerek) sıralanması ile tespit edilmiştir. Sonuçların analizi ise, radar diyagram analiziyle karşılaştırmalı değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çevik yaklaşım, çok ölçütlü karar verme, performansın ölçümü. ABSTRACT In his studies about the technology asa a result of research and development (R&D) and innovation and the effects of innovation technology on economic growth and 50-60 years of business cycles around the world, Joseph Schumpeter has suggested that only entrepreneurial individuals and companies can innovate. If teams are positioned on a faulty course around an axis away from the right roles and team spirit, productivity in the company will decrease as a result of the team's failure, the company's competitiveness in the market will decrease and creative destruction will occur. The "agile" approach, which offers continuous improvement in an incremental, iterative way, is one of the methods used especially to manage technology teams with innovation and value. It is known that the technology leader countries that have completed their development have qualified human capital, successful projects and R&D expenditures are paid for in the form of the number of patents and the export of high-tech products reflected in their national income. This work on agile management consists of combining many management approaches. In the creation of this approach, the share of OECD countries from national income to R&D expenditures, how much patents they receive in the field of information technology (IT), the effect of registered patents on foreign trade are taken into consideration. In addition, the performance of information and communication technology teams was measured using AHP-PROMETHEE methods. However, it has also been revealed what the criteria and sub-criteria for performance measurement should be. As a result of the study, a performance index measurement model was developed with 92 metrics in 12 main criteria to analyze the performance of existing Information Communication Technologies (ICT) teams and to provide appropriate solutions. During the examination and ranking of performance criteria, AHP and PROMETHEE methods were preferred. It was determined which of the AHP and PROMETHEE methods would be more suitable to be preferred by standardizing (normalizing) the performance of the teams with the Min-Max method. The analysis of the results was evaluated comparatively with radar diagram analysis. Keywords: Agile approach, multi-criteria decision making, performance measurement. İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER . i ÖZET. iii ABSTRACT . iv TEŞEKKÜR . v ÇİZELGELER. vi ŞEKİLLER . viii SİMGELER VE KISALTMALAR . ix 1. GİRİŞ . 1 1. 1 Tezin Amacı . 2 1. 2 Tezin Literatüre Katkısı . 3 2. LİTERATÜR ÖZETİ . 4 3. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ TAKIMLARI VE ÜLKE EKONOMİLERİNE KATKILARININ ÖNEMİ. 11 3. 1 OECD ve Bazı Gelişmekte Olan Ekonomilerde GSYİH İçindeki Ar-Ge Oranı ve BİT Sektöründeki Patent Başvuruları Arasındaki İlişki . 12 3. 2 OECD ve Bazı Gelişmekte Olan Ülkelerde Ar-Ge Harcamalarının Milli Gelir İçindeki Payı ile BİT Sektöründeki İhracat Arasındaki İlişki . 13 3. 3 Ağa Hazırlık, Küresel İnovasyon ve BİT Gelişim Bakımından OECD ve Bazı Seçilmiş Ülkelerde Göstergeler . 15 3. 4 Çevik Yazılım Geliştirme (ÇYG) . 24 4. PERFORMANS ÖLÇÜM MODELİ İÇİN YÖNTEM . 38 4. 1 Verilerin Toplanması . 38 4. 2 Verilerin Güvenilirliliği . 38 4. 3 Ölçütlerin Belirlenmesi ve Ağırlıklandırılması . 39 4. 4 Ölçütlerin Belirlenmesi . 39 4. 4. 1 Performans ağırlıklarının elde edilmesi . 40 4. 5 Araştırmanın Kısıtları . 41 5. BİT TAKIMLARI PERFORMANS ÖLÇÜM MODELLERİ . 42 5. 1 Kolerasyon Analizi . 43 5. 2 Min-Max Normalize (Standartlaştırma) Yöntemi . 44 5. 3 AHP Yöntemi. 44 5. 3. 1 AHP avantaj ve dezavantajları . 47 5. 3. 2 Bulanık mantık . 48 5. 3. 3 Küresel bulanık AHP yöntemi . 56 5. 3. 4 CODAS yöntemi . 58 5. 4 CODAS Yöntemi Entegre Edilmiş Küresel Bulanık AHP . 59 5. 4. 1 Küresel bulanık AHP süreci . 59 5. 4. 2 Küresel bulanık AHP CODAS süreci . 61 5. 5 PROMETHEE Yöntemi. 63 5. 5. 1 PROMETHEE Avantaj ve Dezavantajları . 65 6. BİLGİ İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ TAKIMLARI PERFORMANS ÖLÇÜM YÖNTEMİ UYGULAMASI VE SONUÇLARI . 67 6. 1 CODAS Entegre Edilmiş Küresel Bulanık AHP Uygulaması . 67 6. 1. 1 Verilerin güvenilirliğinin testi . 68 6. 1. 2 Kriterler arası korelasyon . 68 6. 1. 3 Model ölçütleri . 68 6. 1. 4 Küresel bulanık AHP uygulama aşamaları . 69 ii 6. 1. 5 CODAS kullanan alternatiflerin sıralanması . 114 6. 1. 6 Küresel bulanık AHP CODAS duyarlılık analizi . 137 6. 2 PROMETHEE Metodu . 139 6. 3 Küresel Bulanık AHP, CODAS ve PROMETHEE Sonuçlarının Kıyaslanması . 141 6. 4 Min-Max Yöntemi ile Elde Edilen Sonuçlar . 141 6. 5 CODAS ve PROMETHEE Yöntemleri ile Elde Edilen Sonuçların Min-Max Yöntemi ile Karşılaştıırlması . 143 6. 6 Radar Diyagramları ve Takım Karneleri . 144 6. 6. 1 T1 takımı sonuç karnesi . 144 6. 6. 2 T2 takımı sonuç karnesi . 147 6. 6. 3 T3 takımı sonuç karnesi . 150 6. 6. 4 T4 takımı Sonuç Karnesi . 154 6. 6. 5 T5 takımı Sonuç Karnesi . 158 7. SONUÇ VE ÖNERİLER . 163 KAYNAKLAR . 170 ÖZGEÇMİŞ 179