Sanayi alanlarının kentsel forma ve saçaklanmaya etkisi: Arnavutköy örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MAHMUT ESAT AKSOY

Danışman: SÖNMEZ ÖZDEMİR

Özet:

ÖZET Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Sanayi, Sanayi Alanı Kavramı ve Tanımı anlatıldığı birinci bölümde, sanayi tanımı ve kavramı, tarihsel gelişimi, sınıflandırılması, sanayileşmenin kentleşmeye etkisi ve önemi vurgulanmaktadır. Türkiye’de ve İstanbul’un Kentsel Büyüme Sürecinde Sanayinin Yeri başlığını taşıyan ikinci bölümde, Türkiye sanayileşme tarihi, Türkiye’de sanayileşmenin kentleşmeye etkisi, kentin saçaklanması ve sanayinin desantralizasyonu, kent çeperi, saçaklanma gibi kavramlar ve İstanbul’da sanayinin desantralizasyonu anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde; örnek çalışma alanı olan Arnavutköy ilçesi Hadımköy bölgesi sanayi alanı incelenmiştir. Bu kapsamdaki Arnavutköy’ün tarihi ve nüfus değişimi, Hadımköy sanayi alanı gelişim süreci, sanayinin kuruluş yılları, çalışanların oturdukları yerler, çevre yerleşimlerinin yapılanma süreci ve kurulan sanayi alanlarının çevre değişimine etkisi incelenmiştir. Son bölümde ise yapılan anket çalışmasından elde edilen sonuçlar tartışılarak değerlendirilmiştir. Firma ve firma çalışanları için yapılan bu anket çalışması ile sanayi bölgesinin konutlaşmaya etkisi konusu elde edilen verilerle değerlendirilmiş, çalışanların konut seçim nedenleri / öncelikleri araştırılmıştır. Daha sonra çalışanların iş yerlerine nasıl ulaştıkları irdelenmiştir. Anketin firma ile ilgili olan kısmında ise fabrikanın kurum aşamasında yer belirlerken hangi kriterlerin etkili olduğu sorusuna cevap aranmış, elde edilen veriler değerlendirilerek bölgede kurulan sanayilerin çevre yapılaşmasını nasıl etkilediği yada onlardan nasıl etkilendiği belirlenmeğe çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Arnavutköy, kentsel saçaklanma, sanayinin desantralizasyonu, sanayinin gelişimi. ABSTRACT Our study consists of three main sections. In the first section where the concept and definition of Industry and Industry are explained, the definition and concept of the industry, its historical development, classification, the impact and importance of industrialization on urbanization are emphasized. In second part, the following topic is explained which is the place of industry in the urban growth process in Istanbul and Turkey, history of industrialization in turkey, the effect of urbanization, industrialization in Turkey, urban sprawl and decentralization of industry. In the third part; Arnavutköy district industrial area Hadımköy region, which is an exemplary study area, was examined. The history and population change of Arnavutköy within this scope, industrial area development process in Hadımköy, foundation years of industry, where employees sit, structuring process of environmental settlements and the effect of the established industrial areas on environmental change was examined. In the last section, the results obtained from the survey study are discussed and evaluated. The impact of the industrial zone on housing has been evaluated with the data obtained through this survey study for the company and company employees and reasons of the housing selection / priorities of employees were investigated. Then, how the employees reached their workplaces was examined. In the part of the questionnaire about the company, an answer was sought to the question of which criteria were effective while determining the location of the factory and it was tried to be determined how the industries established in the region affect or affect the environmental structuring by evaluating the data obtained. Keywords: Arnavutköy, decentralization of industry, development of industry, urban sprawl. İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER . i ÖZET . ii ABSTRACT . iii TEŞEKKÜR . iv ŞEKİLLER DİZİNİ . v ÇİZELGE DİZİNİ . vi SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ . vii 1. GİRİŞ. 1 2. LİTERATÜR ÖZETİ . 3 2. 1. Amaç . 3 2. 2. Yöntem . 3 3. SANAYİ ALANI KAVRAMI VE İLGİLİ TANIMLAR . 4 3. 1. Sanayi Alanı Tanımı ve Kavramı . 4 3. 2. Sanayileşmenin Gelişim Süreci . 5 3. 3. Sanayileşmenin Kentleşmeye Etkisi . 7 4. TÜRKİYE’DE VE İSTANBUL’UN KENTSEL BÜYÜME SÜRECİNDE SANAYİNİN YERİ . 10 4. 1. Türkiye’de Sanayileşmenin Kentleşmeye Etkisi . 10 4. 2. Kentin Saçaklanması ve Sanayinin Desantralizasyonu . 15 4. 2. 1. Kent çeperi . 15 4. 2. 2. Kentsel saçaklanma . 16 4. 2. 3. İstanbul’da sanayinin desantralizasyonu . 20 5. TÜRKİYE’DE VE İSTANBUL’UN KENTSEL BÜYÜME SÜRECİNDE SANAYİNİN YERİ . 37 5. 1. Arnavutköy’ün Tarihi ve Nüfus Değişimi . 37 5. 2. Çevre Yerleşimlerin Yapılanma Süreci ve Arazi Yapısı . 50 5. 3. Hadımköy Sanayi Alanları İşyeri Konut İlişkisi . 52 5. 4. Çalışanların Yaşadığı Konut Alanı Özellikleri . 53 5. 4. 1. Konut tercihindeki etkenler . 53 5. 5. İşletmelerin Yer Seçim Nedenleri . 57 6. SONUÇ . 63 KAYNAKLAR . 64 EKLER. 71 EK A. Çalışanlar İçin Anket . 71 EK B. Firmalar İçin Anket . 72 ÖZGEÇMİŞ . 73