Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NUR AKTAŞ
Danışman: GÜR BETÜL
Özet:ÖZET Bu çalışmada E7 ülkeleri ve G7 ülkelerinin yüksek teknolojili ürün ihracatını etkileyen faktörlerin panel eşbütünleşme analizi ile belirlenmesi amaçlanmaktadır. Yüksek teknolojili ürün ihracatlarına etki eden faktörlerden olan BİT kullanım endeksi, doğrudan yabancı yatırımlar, GSYH büyüme oranı, Ar-Ge harcamaları, hükümet etkinliği endeksi, bilimsel ve teknik makale sayıları, brüt sermaye oluşumu kullanılarak panel eşbütünleşme analizi yapılmıştır. 2010-2020 dönemine ilişkin yıllık veriler kullanılarak www. worldbank. org veritabanından elde edilmiştir. Analiz sonucuna göre, hem E7 ülkelerinin hem de G7 ülkelerinin yüksek teknolojili ürün ihracatında Ar-Ge harcamaları ve GSYH büyüme oranının uzun dönemde daha etkili olduğu tespit edilmiştir. G7 ülkelerinin yüksek teknolojili ürün ihracatını etkileyen faktörler sırasıyla Ar-Ge harcamaları ve GSYH büyüme oranı, E7 ülkelerinin yüksek teknolojili ürün ihracatını etkileyen faktörler GSYH büyüme oranı ve sermaye oluşumu diğer değişkenlerden daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: E7 ve G7 Ülkeleri, İnovasyon, Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı, Panel Eşbütünleşme Analizi ABSTRACT In this study, it is aimed to determine the factors affecting the high technology product exports of E7 countries and G7 countries by panel cointegration analysis. Panel cointegration analysis was conducted using the ICT usage index, foreign direct investments, GDP growth rate, R&D expenditures, government efficiency index, number of scientific and technical articles, gross capital formation, which are among the factors affecting exports of high-tech products. Obtained from www. worldbank. org database using annual data for the period 2010-2020. According to the results of the analysis, it has been determined that R&D expenditures and GDP growth rate are more effective in the high-tech product exports of both E7 countries and G7 countries in the long run than in the short run. It has been determined that the factors affecting the high-tech product exports of the G7 countries are R&D expenditures and GDP growth rate, respectively, the factors affecting the high technology product exports of the E7 countries GDP growth rate and capital formation are more effective than other variables. Keywords: E7 and G7 Countries, Innovation, High Technology Product Export, Panel Cointegration Analysis İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET. İİİ ABSTRACT . İİİ ŞEKİL LİSTESİ. Xİ KISALTMALAR . Xİİİ GİRİŞ . 1 1. İNOVASYON ve ULUSLARARASI TİCARET TEORİLERİNİN KAVRAMSAL ve TEORİK ÇERÇEVESİ . 4 1. 1. Kavramsal Çerçeve . 4 1. 1. 1. Teknoloji Kavramı . 4 1. 1. 2. İnovasyon Kavramı ve İcat . 6 1. 1. 3. İnovasyonun Önemi ve İnovasyonun Bileşenleri . 8 1. 1. 4. İnovasyon Süreci . 11 1. 1. 5. İnovasyonun Türleri. 13 1. 1. 6. İnovasyon Modelleri . 22 1. 1. 6. 1. Birinci ve İkinci Jenerasyon İnovasyon Modelleri: Doğrusal Modeller . 23 1. 1. 6. 2. Üçüncü Jenerasyon İnovasyon Modeli: İnteraktif Model. 24 1. 1. 6. 3. Dördüncü Jenerasyon İnovasyon Modeli: Entegre Model . 26 1. 1. 6. 4. Beşinci Jenerasyon İnovasyon Modeli: Sistem Entegrasyonu ve Ağ Oluşturma Modeli (SIN) . 27 1. 2. Uluslararası Ticaret Teorileri . 28 1. 2. 1. Klasik/ Neoklasik Uluslararası Ticaret Teorileri. 28 1. 2. 1. 1. Adam Smith- Mutlak Üstünlükler Teorisi . 28 1. 2. 1. 2. David Ricardo- Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi . 29 1. 2. 1. 3. Heckscher –Ohlin Faktör Donatımı Teorisi . 30 vi 1. 2. 2. Yeni Uluslararası Ticaret Teorileri . 32 1. 2. 2. 1. Yakınsama Teorisi . 32 1. 2. 2. 2. Teknoloji Açığı Teorisi. 34 1. 2. 2. 3. Raymond Vernon Ürün Yaşam Teorisi . 35 1. 2. 2. 4. Paul Krugman Kuzey-Güney Ticaret Modeli . 38 1. 3. Büyüme Teorilerinde Teknoloji ve İnovasyon . 38 1. 3. 1. Neoklasik Büyüme Teorileri . 39 1. 3. 2. Schumpeter ve Neo-Schumpeter . 39 1. 3. 3. İçsel Büyüme Teorileri . 40 1. 3. 3. 1. Romer - Ar-Ge Modeli . 41 1. 3. 3. 2. Arrow - Yaparak Öğrenme Modeli . 42 1. 3. 3. 3. Lucas - Beşeri Sermaye Modeli . 42 1. 3. 3. 4. Barro - Kamu Altyapısı Modeli . 43 1. 4. İnovasyon – Büyüme – Uluslararası Ticaret İlişkisi . 44 1. 5. Literatür Taraması . 45 2. E7 VE G7 ÜLKELERİNDE İNOVASYON VE YÜKSEK TEKNOLOJİLİ ÜRÜN İHRACATI . 53 2. 1. Sanayileşme Süreçleri ve Teknolojik Gelişim . 53 2. 1. 1. E7-G7 Ülkelerinin Önde Gelen Teknolojilerinin Karşılaştırılması . 59 2. 2. İnovasyon Politikaları . 63 2. 2. 1. E7 Ülkelerinin İnovasyon Politikaları . 63 2. 2. 1. 1. Çin . 63 2. 2. 1. 2. Türkiye . 64 2. 2. 1. 3. Rusya . 67 2. 2. 1. 4. Brezilya . 69 2. 2. 1. 5. Meksika . 70 2. 2. 1. 6. Endonezya . 71 2. 2. 1. 7. Hindistan . 72 2. 2. 2. G7 Ülkelerinin İnovasyon Politikaları . 73 2. 2. 2. 1. ABD . 74 2. 2. 2. 2. İngiltere . 75 vii 2. 2. 2. 3. Almanya . 76 2. 2. 2. 4. Fransa . 77 2. 2. 2. 5. Kanada . 78 2. 2. 2. 6. İtalya . 79 2. 2. 2. 7. Japonya . 80 2. 3. İnovasyon ve Uluslararası Ticarette Rekabetçiliği Ölçen Endeksler. 81 2. 3. 1. Küresel İnovasyon Endeksi . 83 2. 3. 2. Herfindahl-Hirschman Endeksi . 85 2. 3. 3. Küresel Rekabet Endeksi . 85 2. 3. 4. Avrupa İnovasyon Endeksi . 87 2. 4. E7 ve G7 Ülkelerinin İnovasyon ve Rekabetçilik Endekslerindeki Yerleri . 87 2. 5. E7 ve G7 Ülkelerinin Yüksek Teknolojili Ürün İhracatını Etkileyen Başlıca İnovasyon Göstergeleri . 91 2. 5. 1. AR-GE . 92 2. 5. 2. Doğrudan Yabancı Yatırımlar . 93 2. 5. 3. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kullanım Endeksi . 95 2. 5. 4. Yüksek Teknoloji . 96 2. 5. 5. GSYH. 98 2. 5. 6. Hükümet Etkinliği Endeksi . 99 2. 5. 7. Brüt Sermaye Oluşumu . 101 2. 5. 8. Bilimsel ve Teknik Makale Sayısı . 102 2. 6. E7-G7 Ülkelerinin Dış Ticaret ve İnovasyon Göstergelerine İlişkin Beklentiler. 104 3. EKONOMETRİK ANALİZ . 114 3. 1. Analizin Amacı ve Önemi . 114 3. 2. Verilerin Tanıtımı ve Örneklem . 115 3. 3. Araştırmanın Yöntemi . 116 3. 4. Panel Veride Homojenliğin Test Edilmesi . 117 3. 5. Birinci Nesil Durağanlık Testleri . 119 3. 6. Yatay Kesit Bağımlılığının Testi . 121 3. 7. İkinci Nesil Birim Kök Test Sonuçları . 124 viii 3. 8. Westerlund ve Edgerton (2007) LM Bootstrap Panel Eşbütünleşme Testi . 126 3. 9. Uzun Dönem Eşbütünleşme Katsayılarının FMOLS (Full Modified OLS) Tahmini . 128 3. 10. Kısa Dönem Analizi: Hata Düzeltme Modeli . 130 SONUÇ VE ÖNERİLER . 133 KAYNAKÇA . 139