Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: RASHAD AKHMEDOVI
Danışman: ŞENSÖZ MALKOÇ EBRU
Özet:ÖZET Zengin hammadde kaynakları, coğrafi yerleşim açısından avantajları olan Azerbaycan, bağımsızlığını ilan ettikten sonra ekonomisinde ve hukuk sisteminde de elde ettiği başarılar, dünya piyasasında yerini kuvvetlendirdi ve böylece yabancı yatırımcıların da tercihi olan bir ülke haline gelmiştir. Bu çalışma, yabancı yatırımların Türk ve Azerbaycan hukuk mevzuatındaki yasal çerçevesini belirlemek ve yabancı yatırımlara ilişkin mevzuat hükümlerini karşılaştırmak maksadıyla yapılmıştır. Çalışma konusu 3 ana başlık çerçevesinde ele alınmış, öncelikle doğrudan yabancı yatırım ve hukuki yollarına dair tanımlara değinilmiştir. Ardından doğrudan yabancı yatırımlar hakkında hukuki düzenlemeler incelenmiş ve son olarak doğrudan yabancı yatırımların korunmasından bahsedilmiştir. Çalışmada esas olarak Türkiye Azerbaycan arasında imzalanan iki taraflı yatırım anlaşması, iki ülke arasındaki yatırımların durumu ve Türkiye’nin Azerbaycan’da yaptığı yatırımlara da değinilmiştir. Anahtar Kelimeler: Doğrudan yabancı yatırımlar, Türkiye ve Azerbaycan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, Azerbaycan’da Yabancı Yatırımlar ABSTRACT Having rich raw material resources and advantages in terms of geographical location, Azerbaijan, after declaring its independence, has strengthened its place in the world market with its success in its economy and legal system, thus it has become a country preferred by foreign investors. This study has been carried out in order to determine the legal framework of foreign investments in Turkey and Azerbaijan’s legislation and to compare legal arrangements on foreign investments. The aim of the study has been handled within 3 main headings. First of all, the framework mentions the definitions of foreign direct investment and its legal ways. Followed by, examining the legal regulations on foreign direct investments and lastly mentioned the protection of foreign direct investments. The study mainly mentions the bilateral investment agreement signed between Turkey and Azerbaijan, the status of investments between the two countries and Turkey's investments in Azerbaijan. Key words: Foreign direct investments, the Agreement on Mutual Promotion and Protection of Investment between Turkey and Azerbaijan, foreign investments in Azerbaijan İÇİNDEKİLER ÖZET…………………………………………………………………………. i ABSTRACT……………………………………………………………………ii İÇİNDEKİLER…………………………………………………………. ……iii TABLOLAR………………………………………………………………. …. vi ŞEKİLLER…………………………………………………………………. vii KISALTMALAR……………………………………………………………viii GİRİŞ……………………………………………………………………. ……x I. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM VE HUKUKİ YOLLARI……1 A. Yabancı Yatırım ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar………………………. 1 1. Doğrudan Yabancı Yatırım ve Dolaylı Yatırım Ayrımı………………6 2. Yabancı Yatırımcı Kavramı……………………………. 10 3. Türk Hukukunda Doğrudan Yabancı Yatırım Kavramı………. ……13 4. Azerbaycan Hukukunda Yabancı Yatırım Kavramı……………. …. 15 5. Çok Uluslu Şirketler Kavramı……. 18 6. Uluslararası Kuruluşlar Kavramı…………………………………. 20 7. Türkiye ve Azerbaycan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasında Doğrudan Yabancı Yatırım ve Yabancı Yatırımcı Kavramı………………………………………………………………………. 21 B. Doğrudan Yabancı Yatırımın Olumlu ve Olumsuz Etkileri………. ……23 1. Olumlu Etkiler………………………………………………. ……. 23 2. Olumsuz Etkiler……………………………………………. …………6 C. Yönüne Göre Doğrudan Yabancı Yatırımların Türleri…………. ……. 27 1. Doğal Kaynak Arayan Yatırımlar………………………………. 28 2. Pazar Arayan Yatırımlar……………………………. …………. 29 3. Etkinlik Arayan Yatırımlar……………………………………. 30 4. Stratejik Varlık Arayan Yatırımlar……………………………. 31 D. Uluslararası Pazara Gı?rı?ş Şekı?llerı?………………………………. ………32 a. Yatay Doğrudan Yabancı Yatırım………………………………. …32 b. Dikey Doğrudan Yabancı Yatırım…………………………………. 33 c. Sabit Sermaye Yatırımları………………………………………. 34 d. Şirket Birleşmesi ve Devralmalar……………………. …. …. …. 35 e. Stratejik İşbirliği……………………………………………………. 36 f. Özelleştirme Yolu ile Gerçekleştirilen Yatırım………. ……………37 g. Ortak Girişim (Joint Venture)………………………………………. 37 h. Kahverengi Alan Yatırımları ………………………………………. 38 E. Türkiye'de Doğrudan Yabancı Yatırım Yapmanın Hukuki Yolları……38 1. Yabancı Yatırımcının Türkiye'de Türk Ortaklığı Kurması………. …38 2. Yabancı Yatırımcının Bir Türk Ortaklığına Hisse Senetlerini Satın Alarak Katılması……………………………………………………. 39 3. Yabancı Ortaklığın Türkiye'de Şube Açarak Yatırım Yapması…. …. 40 4. Yabancı Yatırımcının Türkiye'de Şirket Kurması…………………. 40 a. Ticari Şirket Kurma…………………………………………. 40 b. Adi Şirket Kurma……………………………………………. 42 5. Yabancı Sermayenin Lisans, Know How, Franchise, Teknik Yardım ve Yönetim Sözleşmeleri Yolu ile Gelmesi…………………………………. 42 II. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR HAKKINDA HUKUKİ DÜZENLEMELER…………………………. ……………………. 43 A. Yabancı Yatırımların Çok Taraflı Uluslararası Anlaşmalarla Korunması……………………………………………………………. …. 43 1. Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözülmesi………. …………………………………………. 45 2. Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluş Sözleşmesi………. 48 3. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması………………. ……50 B. Türkiye ile Azerbaycan Arasında İki Taraflı Yatırım Anlaşmaları . 51 1. Türkiye ve Azerbaycan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması……………………………………………. 53 2. Türkiye ile Azerbaycan Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması…………………. ……. 56 C. Türkiye ve Azerbaycan Hukukunda Yatırımların Milli Kaynakları……57 1. Türkiye Hukukunda Yabancı Yatırıma Dair Düzenlemeler…………. 57 2. Azerbaycan Hukukunda Yabancı Yatırıma Dair Düzenlemeler. 62 III. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN KORUNMASI…. …. 69 A. Genel Olarak Yabancı Yatırımların Korunması…………………………69 1. Yabancı Yatırımları Korunmaya Yönelik Muamele Standartları………. 71 a. Milli Muamele…………………………………………. ……71 b. En çok Gözetilen Ulus Kaydı……………………………. …. 73 c. Adil ve Eşit Muamele Yükümlülüğü……………. ………. …77 d. Ayrımcılık Yapmama……………………………. …. ………79 e. Şeffaflık……………………………………………. 80 f. Tam Koruma ve Güvenlik……. ……………………………. 81 g. Kamulaştırma ve Benzeri Tasarruf Şekilleri……………. 82 2. Uyuşmazlıkların Çözümü………………………………. ………. …. 86 B. Türkiye ile Azerbaycan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasında Yatırımcıya Sağlanan Kolaylıklar……. …. …91 a. Adil ve Eşit Muamele………………………………. …………. . 91 b. Bilgilere Erişim ve Şeffaflık………………………………………. 91 c. En Çok Gözetilen Ulus Kaydı……………………………………. 92 d. Transferler ……………………………………………. ………. …92 e. Danışmalar ……………………………………………………. …. 93 f. Tahkime Başvurmak………………………. ………. ……………. 94 g. Kamulaştırma ve Tazminat……………………………………. …. 95 C. Türkiye ile Azerbaycan Arasında Yatırımların Durumu ve Değerlendirilmesi………………………………………………………. …95 1. Azerbaycan’da Yabancı Yatırımlar ve Yatırım Potansiyeli………. …96 2. Azerbaycan’da Yabancı Yatırım Ortamı ve Türk Yatırımcıları. ……. 98 3. Azerbaycan Ekonomisi ve Azerbaycan’da Yabancı Yatırımların Mevcut Durumu……………………………………………………………. 101 SONUÇ………………………………………………. …………………. …. 107 KAYNAKÇA………………………………………………………………. 109