Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: VEDAT ÖZKÖK
Danışman: KAÇTIOĞLU SIBKAT
Özet:ÖZET Karar, bir konu hakkında düşündükten sonra verilen kesin yargıdır. Karar verme, mevcut seçenekler arasından amaca en uygun olanını tercih etme sürecidir. Karar problemi karmaşıklaştıkça ölçüt sayısı artmakta ve karar vericilerin yanlış kararlar vermemek için analitik yöntemler kullanmaları gerekmektedir. Bu amaçla sadece sayısal verilerle ölçülemeyen birçok ölçütün bir arada değerlendirilmesini gerektiren karar problemleri için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri geliştirilmiştir. Tez çalışmasında karar verme konusu ve ÇKKV yöntemlerinin en sık kullanılanlarından biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS ) yöntemi incelenmiştir. Uygulama örneği olarak dizel jeneratör seçim problemi AHS yöntemi ile çözülmüştür. Problemin çözümünde için 4 ana ölçüt ve 12 alt ölçüt kullanılarak 4 seçenek arasından tercih yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Analitik hiyerarşi süreci, dizel jeneratör, karar verme. iv ABSTRACT The decision is the final judgment made after thinking about a matter. Decision making is the process of choosing the one that is most suitable for the purpose among the available options. The amount of criteria increases as the decision problem becomes more complex and decision makers need to use analytical methods in order not to make wrong decisions. For this purpose, Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods have been developed for decision problems that require evaluation of many criteria that cannot be measured only with quantitative data. In this thesis, the subject of decision making and Analytical Hierarchy Process (AHP) method, which is one of the most frequently used MCDM methods, was examined. As an application example, the diesel generator selection problem has been solved with the AHP method. For the solution of the problem, a choice was made among 4 options by using 4 main criteria and 12 sub-criteria. Keywords: Analytical hierarchy process, decision making, diesel generator, İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER . i ÖZET . iii ABSTRACT . iv TEŞEKKÜR . v ŞEKİLLER DİZİNİ . vi ÇİZELGELER DİZİNİ . vii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ . ix 1. GİRİŞ. 1 2. LİTERATÜR ÖZETİ . 4 3. KARAR VERME . 9 3. 1. Karar Vermenin Özellikleri . 11 3. 2. Karar Verme Süreci . 12 3. 3. Karar Vermenin Unsurları. 14 3. 4. Karar Vermenin Türleri. 15 3. 5. Çok Kriterli Karar Verme . 19 3. 5. 1. ÇKKV yöntemlerinin özellikleri . 20 3. 5. 2. ÇKKV yöntemlerinin uygulama alanları . 21 3. 5. 3. Çok amaçlı karar verme yöntemleri . 22 3. 5. 4. Çok ölçütlü karar verme yöntemleri . 22 4. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ . 24 4. 1. AHS Yönteminin Aksiyomları. 26 4. 2. AHS Yönteminin Teoremleri . 28 4. 3. AHS Yönteminin Avantajları . 28 4. 4. AHS Yönteminin Dezavantajları . 29 4. 5. AHS Yönteminin İşlem Adımları . 29 5. DİZEL JENERATÖR SEÇİM PROBLEMİNİN AHS YÖNTEMİ İLE ÇÖZÜLMESİ . 35 5. 1. Dizel Jeneratör . 35 5. 2. AHS Yönteminin Dizel Jeneratör Seçim Problemine Uygulanması . 37 5. 2. 1. Problemin tanımlanması ve hiyerarşik yapının oluşturulması . 37 5. 2. 1. 1. Problemin tanımlanması . 37 5. 2. 1. 2. Ölçütlerin belirlenmesi . 37 5. 2. 1. 3. Hiyerarşik yapının oluşturulması . 42 5. 2. 2. İkili karşılaştırma matrislerinin oluşturulması ve normalize edilmesi . 43 5. 2. 2. 1. Ana ölçütlerin ikili karşılaştırılması ve normalize edilmesi . 43 5. 2. 2. 2. Alt ölçütlerin ikili karşılaştırılması ve normalize edilmesi . 44 5. 2. 2. 3. Seçeneklerin ikili karşılaştırılması ve normalize edilmesi . 46 5. 2. 3. Öncelik vektörlerinin ve tutarlılık oranlarının bulunması . 51 5. 2. 3. 1. Ana ölçütlerin öncelik vektörlerinin ve tutarlılık oranlarının bulunması . 51 5. 2. 3. 2. Alt ölçütlerin öncelik vektörlerinin ve tutarlılık oranlarının bulunması . 54 5. 2. 3. 3. Seçeneklerin öncelik vektörlerinin ve tutarlılık oranlarının buluması . 57 ii 5. 2. 4. Seçeneklerin sıralanması . 59 6. SONUÇ VE ÖNERİLER . 63 KAYNAKLAR . 67 ÖZGEÇMİŞ . 74