Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ŞÜHEDA BARAN
Danışman: İYİGÜN NECLA ÖYKÜ
Özet:ÖZET Bu çalışmada ürün ve hizmet ihracatı yapan firmalar için teknoloji yönelimi ve inovasyon performansının, firmanın rekabet gücü üzerindeki etkisinin ve teknoloji yöneliminin firmanın rekabet gücü üzerindeki etkisinde inovasyon performansının aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma hizmet ve ürün ihracatı yapan firmaların sahipleri, yöneticileri ve uzmanları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Her firmadan bir kişiye anket uygulanmıştır, yönetici ve uzman pozisyonunda olan katılımcıların firmanın üretim, dış ticaret ve Ar-Ge faaliyetlerinden haberdar olmalarına özen gösterilmiştir. Örnekleme yöntemi olarak olasılıklı olmayan örnekleme yöntemlerinden olan yargısal örnekleme seçim tekniği kullanılmıştır. Veri toplamak amacıyla online anket formu oluşturularak profesyonel iş platformu olan LinkedIn ve e-posta üzerinden ihracat yapmakta olan firma sahipleri ve yöneticilerine yönlendirilmiştir. Örneklemde 264 katılımcı yer almıştır. Veri analizinde SPSS 20, AMOS 24 ve PROCESS 2. 16. 3 programları kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler, korelasyon analizi ve güvenilirlik hesaplamaları için SPSS, doğrulayıcı faktör analizi, geçerlilik testleri ve yapısal eşitlik analizi için AMOS, değişkenlerin arasında bulunan etki derecelerinin ve aracı rollerin incelenmesi için AMOS ve SPSS PROCESS programlarından faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda, ölçek boyutları açısından birbirleri arasındaki etkileşimler değerlendirildiğinde teknoloji yöneliminin, inovasyon performansı ve rekabet gücü üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu, inovasyon performansının rekabet gücü üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Aracı rol incelendiğinde ise teknoloji yöneliminin firma rekabet gücü üzerindeki etkisinde inovasyon performansının tam aracı etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Teknoloji Yönelimi, İnovasyon Performansı, Rekabet Gücü ABSTRACT In this study, it is aimed to examine the effect of technology orientation and innovation performance on the competitiveness of the firm for companies exporting products and services, and the mediating role of innovation performance in the effect of technology orientation on the competitiveness of the firm. The study was carried out on the owners, managers and experts of companies exporting services and products. A questionnaire was applied to one person from each company, and care was taken to ensure that the participants, who are in the positions of managers and experts, are aware of the company's production, foreign trade and R&D activities. Judgmental sampling selection technique was used as the sampling method, and an online questionnaire was created as a data collection tool. The created survey form link was directed to industry executives who can be reached via LinkedIn platform and e-mail. There were 264 participants in the sample. SPSS 20, AMOS 24 and PROCESS 2. 16. 3 programs were used in data analysis. SPSS was used for descriptive statistics, correlation analysis and reliability value, AMOS for confirmatory factor analysis and validity tests and structural equation analysis, and PROCESS programs were used for examining the effect degrees between variables and mediating roles. As a result of the study, when the interactions between each other in terms of scale dimensions are evaluated, it has been revealed that technology orientation has a positive and significant effect on innovation performance and competitiveness. When the mediator role is examined, it is concluded that innovation performance has a full mediator role in the effect of technology orientation on firm competitiveness. Key words: Technology Orientation, Innovation Performance, Competitiveness İÇİNDEKİLER ÖZET . ii ABSTRACT. iii ÖNSÖZ. iv İÇİNDEKİLER. v TABLO LİSTESİ. viii ŞEKİL LİSTESİ. x 1. GİRİŞ. 1 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE. 3 2. 1. TEKNOLOJİ YÖNELİMİ. 3 2. 1. 1. Teknoloji Kavramı. 3 2. 1. 2. Teknoloji Yönelimi Kavramı. 4 2. 1. 3. Teknoloji Yöneliminin Boyutları . 6 2. 1. 3. 1. Teknolojik Değişime Duyarlılık . 6 2. 1. 3. 2. Teknolojik Yetenekler. 6 2. 1. 4. Teknolojinin İhracattaki Önemi. 7 2. 2. İNOVASYON PERFORMANSI . 12 2. 2. 1. İnovasyon Kavramı. 12 2. 2. 2. İnovasyon Çeşitleri . 14 2. 2. 2. 1. Ürün İnovasyonu. 14 2. 2. 2. 2. Süreç İnovasyonu. 15 2. 2. 2. 3. Pazarlama İnovasyonu . 16 2. 2. 2. 4. Organizasyonel İnovasyon. 16 2. 2. 3. İnovasyon Performansı Kavramı . 17 2. 2. 4. İnovasyon Performansına Etki Eden Faktörler. 20 2. 2. 5. İnovasyon ve İhracat. 23 2. 3. REKABET GÜCÜ . 24 2. 3. 1. Rekabet Kavramı . 24 2. 3. 2. Rekabet Gücü Kavramı. 26 2. 3. 2. 1. Mikro Düzeyde Rekabet Gücü. 27 2. 3. 2. 2. Makro Düzeyde Rekabet Gücü . 30 2. 3. 3. Uluslararası Rekabet Gücüne Etki Eden Unsurlar . 31 2. 3. 4. Rekabet Gücünün Ölçülmesinde Kullanılan İndeksler . 33 2. 3. 4. 1. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi . 34 2. 3. 4. 2. Nispi İhracat Avantajı Endeksi. 34 2. 3. 4. 3. Nispi İthalat Avantajı Endeksi. 35 2. 3. 4. 5. Nispi Ticaret Avantajı Endeksi. 35 2. 3. 4. 6. Açıklanmış Rekabet Gücü Endeksi . 36 2. 3. 5. Rekabet ve İhracat İlişkisi . 37 3. TEORİK ÖNGÖRÜ VE ARAŞTIRMA MODELİ. 38 3. 3. Araştırmanın Amacı ve Önemi. 38 3. 4. Araştırmanın Evreni, Örneklemi ve Yöntemi. 39 3. 5. Araştırmada Kullanılan Ölçekler. 40 3. 5. 4. Teknoloji Yönelimi Ölçeği. 40 3. 5. 5. İnovasyon Performansı Ölçeği . 40 3. 5. 6. Rekabet Gücü Ölçeği. 40 3. 6. Hipotez Geliştirme Süreci ve İlgili Çalışmalar. 40 3. 6. 1. Teknoloji Yönelimi ve İnovasyon Performansı İlişkisi. 40 3. 6. 2. İnovasyon Performansı ve Rekabet Gücü İlişkisi . 42 3. 6. 3. Teknoloji Yönelimi ve Rekabet Gücü İlişkisi. 44 4. ARAŞTIRMA HİPOTEZLERİ . 49 5. BULGULAR. 50 5. 1. Demografik Bulgular. 50 5. 2. Normallik Test Sonuçları. 52 5. 3. Güvenilirlik Analizi. 54 5. 4. Faktör Analizi . 57 5. 5. Ölçek Geçerlilik Test Sonuçları. 64 SONUÇLAR VE ÖNERİLER. 76 KAYNAKÇA. 80 EK (ANKET FORMU). 90