Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BERATİ USTA
Danışman: AYKAÇ ALP ELÇİN
Özet:Özet Bu çalışmada; Borsa İstanbul’ da (BİST) halka arz olmuş şirketlerin hisse senedi getirileri arasındaki ilişkiler, Türkiye’de yakın geçmişte yaşanan krizler dikkate alınarak (2000-2001 ve 2008 krizleri) incelenmiştir. BİST’te 2000-2001 krizi öncesinde ve sonrasında halka arz olmuş şirketlerin haftalık getirileri üzerinden, Markowitz ortalama-varyans modeli Sharpe kriterine göre, uzun dönemde ve 2008 kriz döneminde optimal portföyler oluşturularak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular; 2000-2001 krizi öncesinde ve sonrasında halka arz olmuş şirketlerin, oluşturulan optimal portföylerdeki ağırlıkları, ilgili dönemler itibari ile farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Finansal Kriz, Halka Arz, Portföy, Markowitz Ortalama Varyans Modeli, BİST Abstract The aim of this study is to determine differences between related earnings of the Public Offering Companies stocks in Borsa Istanbul (BIST), considering recent economic crisis in Turkey (2000-2001 and 2008 crises). In BIST, the weekly returns of companies which went public before and after the 2000-2001 crisis were analyzed according to the Markowitz mean-variance model Sharpe criterion, by creating optimal portfolios in the long and in the 2008 crisis periods. Findings obtained as a result of the analysis; It has been determined that the weights of the companies which went public before and after the 2000-2001 crises in the optimal portfolios created differ as per the relevant periods. Keywords: Financial Crisis, Public Offering, Portfolio, Markowitz Average-Variance Model, BIST İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR . ii ÖZET. iii ABSTRACT . iv TABLO LİSTESİ . viii ŞEKİL LİSTESİ . ix KISALTMALAR . x GİRİŞ . 1 BİRİNCİ BÖLÜM. 3 1. GENEL TANIMLAR, EKONOMİK VE FİNANSAL KRİZ KAVRAMI . 3 1. 1. Kriz, Ekonomik Kriz ve Finansal Kriz Kavramları . 3 1. 2. Tarihsel Perspektif-Oluşum Süreci . 4 1. 3. Finansal Krizlere Etki Eden Faktörler . 6 1. 3. 1. Ekonomik Belirsizlikler . 7 1. 3. 2. Faiz Oranlarındaki Artış . 7 1. 3. 3. Bankacılık Alanında Yaşanan Sıkıntılar . 8 1. 3. 4. Borsalarda Meydana Gelen Olumsuzluklar . 9 1. 4. Finansal Kriz Türleri . 9 1. 4. 1 Para Krizi/Döviz Krizi . 10 1. 4. 2. Bankacılık Krizleri . 11 1. 4. 3. Dış Borç Krizleri . 12 1. 4. 4 Sistematik Finansal Krizler/İkiz Krizler . 12 1. 5. Türkiye’de 1990 Sonrası Yaşanan Krizler . 13 1. 5. 1. 1994 Krizi . 13 1. 5. 2. Kasım 2000- Şubat 2001 Krizleri . 15 1. 5. 3 2008 Krizi . 18 İKİNCİ BÖLÜM . 20 2. HALKA ARZA İLİŞKİN TANIMLAMALAR, AÇIKLAMALAR VE YÖNTEMLER . 20 2. 1. Halka Arz Kavramı. 20 2. 2. Halka Arz Yönteminin Avantajları . 21 2. 2. 1. Kaynak Temini . 21 2. 2. 2. Likidite Sağlanması . 21 2. 2. 3. Şirket Bilinirliğinin Artırılması . 21 2. 2. 4. İkincil Halka Arz ve Sermaye Artırımı İmkanı Sağlaması . 22 2. 2. 5. Kurumsal Kimlik Kazanılması . 22 2. 2. 6. Diğer İmkanlar . 23 2. 3. Halka Arz Yönteminin Dezavantajları . 23 vi 2. 3. 1 Denetim ve Gözetim . 23 2. 3. 2. İtibar Kaygısı . 23 2. 3. 3. Gerçek Fiyat . 24 2. 3. 4. Şeffaflık . 24 2. 3. 5. Maliyet . 24 2. 4. Şirketlerin Halka Arza Başvurma Nedenleri . 25 2. 5. Halka Arz Yöntemleri. 25 2. 5. 1. Mevcut Hisselerin (Pay) Halka Arzı . 26 2. 5. 2. Sermaye Artırımı Yoluyla Halka Arz. 26 2. 5. 2. 1. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı . 27 2. 5. 2. 2. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı . 27 2. 5. 3. Karma Yöntem . 27 2. 6. Halka Açık Şirketlerin Yükümlülükleri . 27 2. 6. 1. Kamunun Aydınlatılması. 28 2. 6. 2. Mali Tabloların Hazırlanması. 28 2. 6. 3. İlişkili Taraf İşlemleri . 29 2. 6. 4. Bağımsız Denetim . 29 2. 6. 5. Kurumsal Yönetim . 29 2. 6. 6. Kar payı Dağıtımı . 30 2. 7. Halka Arz Edilen Şirket Hisselerinin Satış Yöntemleri . 30 2. 7. 1. Talep Toplama Yoluyla Satış . 31 2. 7. 1. 1. Sabit Fiyat . 31 2. 7. 1. 2. Fiyat Teklifi Alma . 31 2. 7. 1. 3. Fiyat Aralığı . 32 2. 7. 2. Talep Toplanmaksızın Satış Yöntemi . 32 2. 7. 3. Borsada Satış Yöntemi . 32 2. 8. Halka Arzlarda Aracılık Faaliyetleri . 33 2. 8. 1. En İyi Gayret Aracılığı . 33 2. 8. 2. Aracılık Yüklenimi . 34 2. 8. 2. 1. Bakiyeyi Yüklenim . 34 2. 8. 2. 2. Tümünü Yüklenim . 34 2. 8. 2. 3. Kısmen Bakiyeyi Yüklenim . 35 2. 8. 2. 4. Kısmen Tümünü Yüklenim . 35 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM . 36 3. PORTFÖY, PORTFÖY ÇEŞİTLERİ, PORTFÖY YÖNETİMİ . 36 3. 1. Portföy Kavramı . 36 3. 2. Portföy Çeşitleri . 36 3. 2. 1. Tümü Hisse Senetlerinden Oluşan Portföyler . 37 3. 2. 2. Tümü Tahvillerden Oluşan Portföyler. 37 3. 2. 3. Karma Portföyler . 37 vii 3. 2. 4. Diğer Yatırım Araçlarından Oluşturulan Portföyler . 37 3. 3. Portföy Yönetimi . 38 3. 4. Portföy Yönetim Teorileri . 39 3. 4. 1. Geleneksel Portföy Teorisi . 39 3. 4. 2. Modern Portfoy Teorisi . 40 3. 4. 2. 1. Moder Portföy Teorisinin Varsayımları . 41 3. 4. 2. 2. Markowitz Ortalama-Varyans Modeli . 41 3. 4. 2. 2. 1. Beklenen Getiri . 42 3. 4. 2. 2. 2. Portföyün Varyansı ve Standart Sapması . 44 3. 4. 2. 2. 3. Kovaryans ve Korelasyon Katsayısı . 45 3. 4. 2. 2. 4. Etkin Sınır ve Etkin Portföylerin Seçimi . 47 3. 5. Portföy Performanslarının Ölçümü . 51 3. 5. 1. Sharpe Performans Ölçütü . 51 3. 5. 2. Treynor Performans Ölçütü . 52 3. 5. 3. Jensen Performans Ölçütü . 52 3. 6. Optimum Portföylerin Oluşturulmasıyla İlgili Literatür Taraması . 53 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM . 56 4. UYGULAMA . 56 4. 1. Uygulamanın Amacı ve Kapsamı . 56 4. 2. Uygulamada Kullanılan Veri Seti . 56 4. 3. Uygulamada Kullanılan Model ve Aşamaları . 59 4. 3. 1. Uygulamanın Aşamaları . 59 4. 3. 2. Markowitz Ortalama-Varyans Modeli . 60 4. 4. Modelin Uzun Vadeye Uygulanması . 62 4. 5. Modelin 2008 Kriz Dönemine Uygulanması . 68 4. 6. Portföy Performanslarının Sharpe Ölçütü ile Değerlendirilmesi . 70 SONUÇ . 72 KAYNAKÇA . 74 EKLER . 83