Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAZMİ BAĞDINLI
Danışman: ARSLAN İSMET KAHRAMAN
Özet:ÖZET Kureselleşme ile ulkelerin birbirleriyle karşılıklı etkileşimi surekli bir artış eğilimi gostermektedir. Soz konusu etkileşimde uluslararası ekonomik ilişkiler acısından onem arz eden bir faktor olan dış ticaretin rolu buyuktur. Dış ticaret sayesinde ulkeler daha ileri teknolojileri kendi ulkelerinde kullanabilme şansı yakalayabilmektedir. Boylece ulkeler daha fazla mal ve hizmet uretimi sağlamaktadır. Bu bağlamda dış ticaret, ulke ekonomilerinin buyume performanslarını etkilemede ve ulkelerin refahının artırılmasında rol oynayan cok onemli bir parametredir. Bu calışmanın amacı makroekonomik gostegelerin dış ticaretin dengesi uzerindeki etkilerini yuksek dış ticaret performansına sahip ve en kırılgan 20 ulke icin incelemektir. Calışmada, 1995-2019 donemi yıllık veriler kullanılarak dış ticaretin belirleyicilerinin etkileri Panel Eşik EKK yontemi yardımıyla test edilmiştir. Analiz sonucuna gore, doviz kuru, faiz oranları, enflasyon oranları ve Gayrisafi Yurtici Hasıla seviyesinin dış ticaret performansının onemli belirleyicileri olduğu tespit edilmiştir. Ancak kuresel risk seviyesinin dış ticaret performansının onemli bir belirleyicisi olmadığı gorulmuştur. Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret, Dış Ticaretin Belirleyicileri, Kırılgan Ülkeler, Panel Eşik EKK iv ABSTRACT With globalization, the mutual interaction of countries with each other shows a constant increasing trend. The role of foreign trade, which is an important factor in terms of international economic relations, is great in this interaction. Thanks to foreign trade, countries have the chance to use more advanced technologies in their own countries. Thus, countries produce more goods and services. In this context, foreign trade is a very important parameter that plays a role in affecting the growth performance of countries' economies and increasing the welfare of countries. The aim of this study is to examine the effects of macroeconomic indicators on foreign trade for the most fragile 20 countries with high foreign trade performance. In the study, the effects of the determinants of foreign trade were tested with the help of the Panel Threshold EKK method using annual data for the period 1995-2019. According to the results of the analysis, it has been determined that the exchange rate, interest rates, inflation rates and the level of real gross domestic product are important determinants of foreign trade performance. However, it has been observed that the global risk level is not an important determinant of foreign trade performance. Keywords: Foreign Trade, Determinants of Foreign Trade, Fragile Countries, Panel Threshold EKK v İÇİNDEKİLER OZET . iii ABSTRACT . iv İCİNDEKİLER……………………………………. ………………………. ………. v TABLO LİSTESİ……………………………………………………………………. vii ŞEKİL LİSTESİ………………………………………………………………. ……. viii KISALTMALAR . ix GİRİŞ . 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARET POLİTİKALARI VE KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ 1. 1. DIŞ TİCARET KAVRAMI . 5 1. 2. DIŞ TİCARET TEORİLERİ . 6 1. 3. KURESELLEŞME VE DIŞ TİCARET . 9 1. 4. DIŞ TİCARETİN DUNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ VE ONEMİ . 11 1. 5. DIŞ TİCARET POLİTİKALARI . 13 1. 6. DIŞ TİCARET POLİTİKASININ AMACLARI . 14 1. 6. 1. Dış Odeme Acıklarının Giderilmesi . 14 1. 6. 2. Ekonomik Kalkınma Sağlanması . 14 1. 6. 3. Yurtici Endustrilerin Dış Rekabetten Korunması . 15 1. 6. 4. Piyasa Aksaklıklarının Giderilmesi . 15 1. 6. 5. Tam İstihdam Sağlanması . 15 1. 6. 6. Ekonominin Liberalleşmesi . 16 1. 6. 7. Kendi Kendine Yeterlik . 16 1. 7. DIŞ TİCARET POLİTİKASININ ARACLARI . 16 1. 7. 1. Gumruk Tarifeleri . 17 1. 7. 2. Tarife Dışı Kısıtlamalar . 17 1. 7. 3. İhracatı Teşvik Yardımları . 18 1. 7. 4. Bağlı Ticaret . 18 1. 8. DIŞ TİCARET AKIMLARININ BELİRLENMESİNDE TEMEL YAKLAŞIMLAR . 19 1. 8. 1. Elastikiyetler Yaklaşımı . 19 vi 1. 8. 2. Toplam Harcama (Massetme) Yaklaşımı . 21 1. 8. 3. Parasalcı Yaklaşım . 23 1. 8. 4. Ticaret Akımları Dengesi Yaklaşımı . 23 İKİNCİ BÖLÜM YÜKSEK DIŞ TİCARET PERFORMANSINA SAHİP VE KIRILGAN ÜLKELERDE DIŞ TİCARET VE DIŞ TİCARETİN BELİRLEYİCİLERİ 2. 1. KIRILGANLIK TANIMI VE TURLERİ . 25 2. 2. KIRILGANLIK ENDEKSİ . 27 2. 3. KIRILGAN ULKELER ve DIŞA ACIKLIK . 28 2. 2. YUKSEK DIŞ TİCARET PERFORMANSINA SAHİP KIRILGAN ULKELER . 33 2. 3. KIRILGAN ULKELERDE DIŞ TİCARETİN BELİRLEYİCİLERİ . 34 2. 3. 1. Reel Efektif Doviz Kuru ve Dış Ticaret ile İlişkisi . 34 2. 3. 2. Gayrisafi Yurtici Hasıla ve Dış Ticaret ile İlişkisi . 43 2. 3. 3. Reel Faiz Oranı ve Dış Ticaret ile İlişkisi . 49 2. 3. 4. Butce Acığı ve Dış Ticaret ile İlişkisi . 53 2. 3. 5. Enflasyon Oranı ve Dış Ticaret ile İlişkisi . 56 2. 3. 6. Korku Endeksi (VIX) ve Dış Ticaret ile İlişkisi . 60 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EKONOMETRİK ANALİZ 3. 1. YATAY KESİT BAĞIMLILIĞI . 64 3. 2. CIPS BİRİM KOK TESTİ . 65 3. 3. PANEL EŞİK REGRESYON . 65 3. 4. VERİ SETİ ve TAHMİN MODELİ . 69 3. 5. AMPİRİK SONUCLAR . 70 4. SONUC . 76 KAYNAKCA . 80 EKLER . 90 EK 1: ULKELERİN DIŞ TİCARET PERFORMANSLARI (BoP, current US$ / 2010- 2019) 90 EK 2: ULKELERİN EKONOMİK KIRILGANLIK SIRALAMASI VE DIŞ TİCARET PERFORMANSI YUKSEK ULKELER (2007-2019) . 98