Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AKIN TAYLAN ALKAN
Danışman: ERSOY HİCABİ
Özet:ÖZET Bankalar fon arz edenler ile fon talep edenlerin etkin bir şekilde buluştuğu başlıca finansal aracılardandır. Temel olarak fon arzı mevduat, fon talebi kredi olarak adlandırılmaktadır. Mevduat ve krediler banka bilançolarında genellikle oransal olarak en yüksek paya sahip olan enstrümanlardır. Dolayısıyla banka karlılığı denildiğinde bu enstrümanların yönetimi, daha geniş bir çerçevede aktif pasif yönetimi finansal aracıların en önemli görevleri arasında yer almaktadır. Bu çalışmada banka aktif ve pasiflerinde yer alan mevduat ve kredilerin vade yapılarının banka performansına etkisi Tobit modeli ile incelenmiştir. Çalışma, faizlerin arttığı ve düştüğü dönemlerde kredilerin vade yapılarındaki değişimin Net Faiz Marjı üzerinde etkileri olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Banka Karlılık Ölçüleri, Banka Performans Analizi, Aktif ve Pasif Vade Yapıları, Sansürlü Tobit Modeli ii ABSTRACT Banks are among the main financial intermediaries where fund suppliers and fund demanders meet effectively. Basically, the supply of funds is called deposits, and the demand for funds is called credit. Loans and deposits are generally the instruments with the highest proportionally share in bank balance sheets. Therefore, when it comes to bank profitability, the management of these instruments and the management of assets and liabilities in a broader framework are among the most important tasks of these financial intermediaries. In this study, the effect of the maturity structure of the credit and deposits in bank assets and liabilities on the bank performance has been analyzed with the Tobit model. The study shows that changes in the maturity structure of credit during periods of increasing and decreasing interest rates have effects on the Net Interest Margin. Keywords: Banking Performance Indicators, Banking Performance Analysis, Maturity Structures of Assets and Liabilities, Censored Tobit Model iii İÇİNDEKİLER ÖZET . I ABSTRACT . II TABLOLAR LİSTESİ . VI ŞEKİLLER LİSTESİ . VII KISALTMALAR . VIII GİRİŞ . 9 1. BANKACILIKTA KÂRLILIK . 11 1. 1. Kâr Kavramı . 11 1. 2. Bankaların Finansal Olmayan Kurumlardan Farkları . 14 1. 3. Bankacılıkta Kârlılığı Belirleyen Unsurlar . 16 1. 3. 1. İçsel Unsurlar . 18 1. 3. 1. 1. Aktif Büyüklüğü . 18 1. 3. 1. 2. Sermaye . 21 1. 3. 1. 3. Risk Yönetimi . 23 1. 3. 1. 4. Gider Yönetimi . 25 1. 3. 1. 5. Menkul Değerler . 26 1. 3. 1. 6. Takipteki Krediler . 27 1. 3. 2. Dışsal Unsurlar . 28 1. 3. 2. 1. GSYİH Büyümesi . 28 1. 3. 2. 2. Enflasyon . 29 1. 3. 2. 3. Vergilendirme . 30 1. 3. 2. 4. Bankacılık Düzenlemeleri . 31 2. BANKACILIKTA KÂRLILIK PERFORMANSI ÖLÇÜLERİ . 34 2. 1. Geleneksel Performans Ölçüleri . 34 2. 1. 1. Kârlılık Oranları . 34 2. 1. 2. Aktif Kalitesi Oranları . 36 iv 2. 1. 3. Sermaye Yeterlilik Oranları . 38 2. 2. Ekonomik Performans Ölçüleri . 39 2. 2. 1. Ekonomik Katma Değer Modeli . 40 2. 2. 2. Risk Ayarlı Sermaye Getirisi . 41 2. 2. 3. Riske Uyumlu Sermaye Getirisi . 42 2. 3. Piyasa Bazlı Performans Ölçüleri . 43 2. 3. 1. Fiyat Kazanç Oranı . 43 2. 3. 2. Piyasa Değeri Defter Değeri Oranı . 44 2. 3. 3. Yeniden Yerine Koyma Oranı . 45 2. 4. CAMELS Derecelendirme Sistemi . 46 2. 4. 1. Sermaye Yeterliliği (Capital Adequacy) . 47 2. 4. 2. Aktif Kalitesi (Asset Quality). 47 2. 4. 3. Yönetim Kalitesi (Management) . 48 2. 4. 4. Kârlılık (Earnings) . 48 2. 4. 5. Likidite (Liquidity). 49 2. 4. 6. Piyasa Riskine Duyarlılık (Sensitivity to Market) . 49 3. FAİZİN VADE YAPISI . 51 3. 1. Faiz Kavramı . 51 3. 2. Durasyon . 53 3. 3. Faiz Oranlarının Vade Yapısına İlişkin Teoriler . 56 3. 3. 1. Beklentiler Teorisi . 57 3. 3. 2. Likidite Tercihi Teorisi . 59 3. 3. 3. Bölünmüş Piyasalar Teorisi . 61 3. 3. 4. Tercih Edilen Ortam Teorisi . 63 3. 4. Faiz Oranlarının Risk Yapısı . 64 3. 4. 1. Geri Ödememe Riski . 64 3. 4. 2. Likidite Riski . 65 3. 4. 3. Vergi Ayrıcalıkları . 66 3. 5. Getiri Eğrileri . 67 3. 5. 1. Normal Getiri Eğrisi . 69 3. 5. 2. Azalan Getiri Eğrisi . 70 v 3. 5. 3. Yatay Getiri Eğrisi . 72 3. 5. 4. Tümsek Getiri Eğrisi . 73 4. BANKACILIKTA AKTİF VE PASİF YÖNETİMİ . 75 4. 1. Aktif Pasif Yönetimi. 75 4. 2. Aktif Pasif Yönetiminde Kullanılan Yöntemler . 79 4. 2. 1. Net Faiz Marjı Yönetimi . 79 4. 2. 2. GAP Analizi . 81 4. 2. 3. Durasyon Analizi . 82 4. 3. Vade Uyumsuzluğu . 83 4. 4. Vade Uyumsuzluğuna Bağlı Riskler . 87 4. 4. 1. Likidite Riski . 87 4. 4. 2. Faiz Oranı Riski . 90 4. 5. Likidite Uyumsuzluğu . 92 5. BANKA AKTİF VE PASİFLERİNİN VADE YAPILARININ PERFORMANSA ETKİSİ . 96 5. 1. Literatür Taraması . 96 5. 2. Çalışmanın Amacı . 107 5. 3. Çalışmanın Konusunun Önemi ve Özgün Değeri . 107 5. 4. Veri Seti . 108 5. 5. Yöntem . 110 5. 6. Bulgular . 111 SONUÇ . 116 KAYNAKÇA. 120