Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Batı Afrika ülkeleri üzerine bir inceleme


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ALI SAVADOGO

Danışman: AYKAÇ ALP ELÇİN

Özet:

ÖZET Bu çalışma, finansal gelişme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki Vektör otoregresyon (VAR) ve Granger nedensellik yöntemiyle Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'nun (COWAS) yedi ülke üzerinde uygulanmıştır. Araştırmamız, uzun vadede ekonomik büyümeyi etkileyen yatırıma odaklanmaktadır. Kullanılan veriler 1970 -2018 yılları kapsamaktadır. Çalışmamızda değişken olarak yatırım, özel sektöre verilen krediler Para arzı (M3), doğrudan yabancı yatırırım, genel hükümet nihai harcamaları, dış ticaret ve tasarruf kullanılmıştır. VAR analizinde etki-tepki fonksiyonu ve varyans ayrıştırma testleri yapılmıştır. Analiz sonuçları, finansal gelişme göstergelerinin yatırımı olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Ancak, bu etkinin derecesi ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Bazı ülkelerde finansal gelişme göstergesi olan özel sektör kredi ve geniş para arzı (M3), yatırım üzerinde düşük bir etkiye sahipken, bazı ülkelerde etkisi güçlüdür Granger nedensellik test sonuçları da ülkelere göre farlılık göstermiştir. Dört farklı sonuç tespit edilmiştir: Finansal gelişmeden yatırma doğru tek yönlü ilişki, yatırımdan finansal gelişmeye doğru tek yönlü ilişki, finansal gelişme göstergeler ile yatırım arasında çift yönlü nedensellik ilişki ve değişkenler arasında nedensellik ilişki olmaması. Bu çalışma ekonomi tarıma dayalı ve finans sistemi gelişmemiş en az gelişmiş ülkeler üzerinde yapılmıştır. Ekonomik gelişme ve insanların refahı sağlamak için finansal sistem geliştirilmesi gerekmektedir. Bankalar özel sektöre verilen krediyi artırmalı. Ayrıca, sürdürülebilir bir ekonomik büyüme elde etmek için hükümet, tarımın ve sanayinin gelişimini desteklemelidir. Anahtar Kelimeler: Finansal gelişme, Ekonomik büyüme, finansal entegrasyon finansal istikrarı, vektör otoregresyon (VAR), Granger nedensellik. ABSTRACT This study examined the relationship between financial development and economic growth in seven countries of the Economic Community of West African States (ECOWAS), covering the period 1970-2018. Vector autoregression (VAR) and Granger causality method were used to show the effect of financial development on investment which is essential for long-term economic growth. In our study, investment, credit to private sector, broad money supply (M3), foreign direct investment, government final expenditure, foreign trade, and savings are used as variables. The results of the analysis, show that financial development indicators have a positive effect on investment. However, the importance of this effect differs from country to country. Credit to private sector and broad money (M3), which are indicators of financial development in some countries, have a low impact on investment, while in some countries the impact is strong. Regarding Granger causality, four different results have been noticed over the countries: a bidirectional causality between financial development and investment, a unidirectional causal flow from investment to financial development, a unidirectional causal flow from financial development indicators to investment, and finally no causality between financial development and investment. This study was conducted on the least developed countries whose economy is based on agriculture with the less developed financial system. The financial system needs to be developed to ensure economic development and human well-being. Banks should increase the credit to private sector and also the quantity of long term credit for investment. Also, the government should support the development of agriculture and industries to achieve sustainable economic growth. Keywords: Financial development, Economic growth, financial integration, financial stability, vector autoregression (VAR), Granger causality. İÇİNDEKİLER ÖZET . ii ABSTRACT. iii TABLO LİSTESİ. vii ŞEKİL LİSTESİ. viii KISALTMALAR. ix GİRİŞ. 1 I. FİNANSAL GELİŞME VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ . 3 1. 1 Literatür Taraması. 3 1. 2 Finansal Gelişme. 11 1. 2. 1 Tanım ve Temel Kavramlar. 11 1. 2. 2 Finansal Büyümeyi Belirleyen Unsurlar. 13 1. 2. 2. 1 Reel Faiz Oranı. 13 1. 2. 2. 2 Tasarruf. 13 1. 2. 2. 3 Yatırım. 14 1. 2. 2. 4 Büyüme Oranları . 15 1. 2. 3 Finansal Gelişmenin Ölçülmesi. 15 1. 2. 3. 1 Miktar Ölçütleri. 15 1. 2. 3. 2 Yapısal Ölçütler. 18 1. 2. 3. 3 Finansal Fiyatlar. 19 1. 2. 3. 4 Ürün Çeşitliliği . 20 1. 2. 3. 5 Değişim Maliyeti. 21 1. 2. 4 Finansal Gelişmenin Değerlendirilmesi. 22 1. 2. 4. 1 Miktar Ölçütlerine Göre . 22 1. 3 Ekonomik Büyüme: Tanım ve Temel Kavramlar. 24 1. 3. 1 Tanım ve Temel Kavramlar. 24 1. 3. 2 Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri. 26 1. 3. 3 Ekonomik Büyüme Modelleri . 28 1. 3. 3. 1 Klasik Büyüme Modelleri . 28 1. 3. 3. 2 (Post) Keynesyen Harrod-Domar Büyüme Modeli. 30 1. 3. 3. 3 Neoklasik (Solow-Swan) Büyüme Modeli. 31 1. 3. 3. 4 İçsel Büyüme Modelleri . 32 1. 4 Finansal Gelişme-Ekonomik Büyüme İlişkisi . 36 1. 4. 1 McKinnon-Shaw Modeli . 36 1. 4. 2 Romer ve Lucas Modelleri . 37 1. 4. 3 Pagano Modeli . 38 2 BATI AFRIKA DEVLETLERİ EKONOMİK TOPLULUĞU (ECOWAS). 39 2. 1 ECOWAS Tanıtımı. 39 2. 1. 1 ECOWAS Kuruluşu ve Hedefleri. 39 2. 1. 2 ECOWAS Üyesi Ülkeler . 43 2. 1. 2. 1 Yeşil Burun Adaları (Cape Verde). 43 2. 1. 2. 2 Gambiya . 46 2. 1. 2. 3 Gine . 48 2. 1. 2. 4 Gine-Bissau . 51 2. 1. 2. 5 Liberya. 54 2. 1. 2. 6 Mali. 57 2. 1. 2. 7 Senegal . 59 2. 1. 2. 8 Sierra Leone. 62 2. 1. 2. 9 Benin. 64 2. 1. 2. 10 Burkina Faso. 66 2. 1. 2. 11 Gana. 69 2. 1. 2. 12 Fildişi Sahili. 72 2. 1. 2. 13 Nijer. 74 2. 1. 2. 14 Nijerya . 76 2. 1. 2. 15 Togo. 78 2. 1. 3 Ekonomi politikalarının uyumlaştırılması . 81 2. 1. 4 Yakınsama kriteri. 82 2. 1. 5 ECOWAS Topluluğun içi Ticareti . 83 2. 2 ECOWAS Ekonomik ve Finansal Yapısı . 84 2. 2. 1 ECOWAS Ekonomik Yapısı . 84 2. 2. 2 ECOWAS Entegrasyon süreci. 85 2. 2. 3 ECOWAS Finansal sistem. 87 2. 2. 3. 1 Batı Afrika Ekonomik ve parasal birliği (WAEMU) Bankacılılık Sektörü 87 2. 2. 3. 2 WAMZ Bankacılılık Sektörü . 90 2. 2. 4 ECOWAS finansal piyasaları . 91 2. 2. 4. 1 Batı Afrika Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası (BRVM). 91 2. 2. 4. 2 Gana Borsası (GSE) . 92 2. 2. 4. 3 Nijerya Borsası (NSE). 92 2. 2. 4. 4 Yeşil Burun Adaları Menkul Kıymetler Borsası (BVC) . 93 2. 2. 5 ECOWAS Borsaların Performansı . 94 2. 3 ECOWAS Finansal Istikrarı . 96 2. 3. 1 Finansal Istikrar Tanımı. 96 2. 3. 2 Finansal istikrar göstergeleri. 97 2. 3. 3 ECOWAS Finansal istikrar Değerlendirme Göstergeleri. 98 2. 3. 3. 1 Sermaye yeterlilik rasyosu . 98 2. 3. 3. 2 Varlık kalitesi . 100 2. 3. 3. 3 Karlılık Oranları . 101 3 FİNANSAL GELİŞME VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNE DAİR BATI AFRİKA ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME. 103 3. 1 Yöntem ve Model belirleme . 103 3. 2 Durağanlık Tespiti: Birim kök testi . 103 3. 2. 1 Dickey -Fuller birim kök testi. 104 3. 2. 2 Genişletilmiş Dickey-Fuller Birim Kök testi. 105 3. 3 Vektör Oto regresyon (VAR) Analizi. 105 3. 3. 1 Etki-tepki (impulse-response) Analizi. 106 3. 3. 2 Varyans Ayrıştırması Analizi . 106 3. 3. 3 Granger Nedensellik testi. 106 3. 3. 4 Bulgular . 107 3. 3. 4. 1 Benin. 107 3. 3. 4. 2 Burkina Faso. 111 3. 3. 4. 3 Gambiya . 115 3. 3. 4. 4 Gana. 119 3. 3. 4. 5 Nijer. 123 3. 3. 4. 6 Sierra Leone. 128 3. 3. 4. 7 Togo. 132 SONUÇ. 136 EKLER. 141 KAYNAKÇA. 149