Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE YONTAN
Danışman: BAZ İBRAHİM
Özet:ÖZET 1950’li yıllarda Türkiye’de yaşanan hızlı kentleşme süreci, kentlerin yapısal ve sosyal olarak hızla değişmesine sebep olmuştur. Kırdan kente yaşanan yoğun göç hareketleri, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere, yeterli konut alanlarının olmaması sonucunda gecekondu mahallerinin oluşumu ile sonuçlanmıştır. Kentlerde oluşan çarpık yapılaşma zamanla sosyal, ekonomik ve çevresel açıdan çöküntü alanlarına sebep olmuştur. Kentlerin çöküntü alanlardan kurtulması, fiziki, sosyal, ekonomik ve çevresel bağlamda iyileştirilmesi, sürdürebilirlik kavramı ile yeniden şekillenmesi amacıyla son yıllarda kentsel dönüşüm kapsamında yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Avrupa ve ABD’de kentsel dönüşüm ilkeleri Türkiye’ye göre farklılık göstermektedir. Türkiye’de kentlerde yaşanan hızlı nüfus artışı kent merkezlerinde fiziksel, ekonomik, sosyolojik ve çevresel sorunlar oluşturmuştur. Kırdan kente göç ile gelenlerin yapmış olduğu gecekondulara, konut yetersizliği sebebi ile müdahale edilmemiş, insan kaynağı ihtiyacının sağlanması adına kaçak yapılanmaya belirli bir dönem göz yumulmuştur. İstanbul’da gecekondu yapılanmaları ile gelişen çarpık kentleşme sorunları 1999 yılında yaşanan, Marmara Bölgesinde ağır kayıplarla, yıkıcı etkilerle sonuçlanan Marmara Depremi sonrasında mevcut yapıların depreme karşı dayanıklılık testlerinin yapılması, gereken önlemlerin acil alınması gerektiği düşünülmüştür. Jeolojik yapısı ile deprem ülkesi olan Türkiye’de depreme karşı alınacak önlemlerle kentsel dönüşüm politikaları başlamıştır. Bu çalışmada; İstanbul, Üsküdar ilçesine bağlı Kirazlıtepe Mahallesi’nde başlayan kentsel dönüşüm projesi incelenmiş, sosyal etkileri araştırılmış, dönüşümün tamamlanmasıyla oluşacak etkiler üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kentsel dönüşüm, Kirazlıtepe, riskli alan, sosyoloji, yerinde dönüşüm. ABSTRACT By the 1950’s Turkey experienced rapid urbanization process, that led the city to the structural and social change as rapidly. Intense migration movements from rural to urban, as a result of the lack of adequate housing areas, especially in Istanbul, Ankara and Izmir, resulted in the formation of slums. The skewed construction in the cities had led to social, economic and environmental collapse areas by the time. In recent years, intensive studies have been carried out within the scope of urban transformation, cities have been freed from collapse areas, improved in physical, social, economic and environmental context, and reshaped with the concept of sustainability. . The principles of urban transformation are different from Turkey. Rapid urbanization and population growth has also created physical, economic, sociological and environmental problems. By the lack of housing, slums made by rural-urban migrants, had not been interfered and tolerated for a certain time because of provide human resources. Slum structures and skewed urbanization problems led by Istanbul were experienced in 1999, with heavy losses in the Marmara Region, the devastating effects of the resulting Marmara Earthquake, performing durability tests against earthquakes of existing buildings after the earthquake urgently. Due to its geological structure, Turkey is a earthquake country, that has led to the beginning of urban transformation planning against earthquakes. In this study; The urban transformation project, which started in Kirazlıtepe District of Istanbul, Üsküdar district, was examined, its social effects were investigated, and the effects on the facts of the transformation would completed. Keywords: Kirazlitepe, risky area, sociology, urban regeneration, urban transformation. İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER . i ÖZET . ii ABSTRACT . iii TEŞEKKÜR . iv ŞEKİLLER DİZİNİ . v ÇİZELGELER DİZİNİ . viii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ . ix 1. GİRİŞ. 1 1. 1. Çalışmanın Amacı . 4 1. 2. Çalışmanın Kapsamı . 5 1. 3. Çalışmanın Yöntemi . 5 2. LİTERATÜR ÖZETİ . 7 3. KENTSEL DÖNÜŞÜM . 9 3. 1. Kentsel Dönüşüm Kavramları . 9 3. 2. Dünya’da Kentsel Dönüşümün Tarihsel Gelişimi . 12 3. 2. 1. Dünyada uygulanmış kentsel dönüşüm örnekleri . 17 3. 2. 2. Darling Harbour – Avusturalya örneği . 19 3. 2. 3. Hammarby Stöjstad – İsveç örneği . 24 3. 2. 4. Singapur örneği . 27 3. 2. 5. Rio de Jenerio – Brezilya örneği . 31 3. 2. 6. Lübnan – Beyrut örneği . 33 3. 3. Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Tarihsel Gelişimi . 35 3. 3. 1. Türkiye’de uygulanmış kentsel dönüşüm örnekleri . 45 3. 3. 2. Dikmen Vadisi – Ankara örneği . 50 3. 3. 3. Tarlabaşı – İstanbul örneği . 53 3. 3. 4. Zağnos Vadisi – Trabzon örneği . 55 3. 3. 5. Bayraklı - İzmir örneği. 58 3. 3. 6. Kale çevresi - Erzurum örneği . 60 4. KİRAZLITEPE MAHALLESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM ARAŞTIRMASI . 63 4. 1. Üsküdar Tarihçesi ve Konum Analizi . 63 4. 1. 1. Coğrafi konum . 64 4. 1. 2. Demografik yapısı . 65 4. 1. 3. Eğitim ve Spor . 69 4. 1. 4. Ulaşım. 71 4. 1. 5. Turizm . 71 4. 1. 6. Sağlık . 72 4. 1. 7. Ekonomi . 72 4. 2. Kirazlıtepe Mahallesi Konum ve Nüfus Analizi . 72 4. 3. Kirazlıtepe Mahallesi Kentsel Dönüşüm Süreci . 76 4. 4. Kirazlıtepe Mahallesi Anket Verilerinin Analizi. 84 4. 5. Kirazlıtepe Mahallesi Anket Verilerinin Yorumu . 106 5. SONUÇ VE ÖNERİLER . 108 KAYNAKLAR . 117 EKLER. 124 ÖZGEÇMİŞ . 132