Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TUĞBA ARSLANCAN
Danışman: KARAKAYA GENCAY
Özet:ÖZET Dış ticaret işlemleri, yurt içinde yürütülen ticari faaliyetlerden daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu işlemler sırasında şirketlerin ya da hizmet sağlayan tarafların da hileli davranışlar sonucu mağdur olabilmeleri mümkün olup, bu mağduriyetin oluşmaması adına hedef firmaların proaktif bir şekilde hareket etmesi ve hile olasılığını ortadan kaldıracak nitelikte önlemler alması gerekmektedir. Ancak hangi proaktif önlemlerin alınabileceğinin tespiti için bu işlem türünde kullanılan belgeler, ödeme şekilleri hakkında detaylı bilgi sahibi olunmalı, hileli işlemler sonucunda maddi kayba ya da itibar kaybına uğramış tarafların bulunduğu vakalar incelenmeli ve atılması gereken adımlar bu vakalardan çıkarılacak dersler doğrultusunda belirlenmelidir. Ayrıca günümüz teknolojik gelişmelerinin e-ticaret, kripto para, blok zincir, yapay zekâ gibi faydalı olarak addedilebilecek getirilerinin yanı sıra, siber saldırıları da hayatımıza dahil ettiği ve bu saldırıların bir kısmının odağında dış ticaret gerçekleştiren şirketlerin de bulunduğu gözden kaçırılmamalı, sürecin tamamen dijitalleşmesi öncesinde firmaların bilgi güvenliğinin tesisi ve korunması konusunda farkındalık kazanması sağlanmalıdır. Çalışmanın öncelikli hedefi dış ticaret yapabilmek için bürokratik engellerin yanı sıra gereksiz evrak yükü ile de mücadele etmek zorunda kalan firmaların hileli dış ticaret işlemleri hakkında dikkatini çekebilmek ve hile yöntemlerinin neler olabileceği hususunda ilgili firmalara bilgi verebilmek şeklinde belirlenmiştir. Bu hedef doğrultusunda hile kavramından yola çıkılarak, gerek hile ve ilişkili kavramlara yönelik hukuki düzenlemeler incelenmiş gerekse dış ticaret alım-satımları sırasında yaşanmış ve hile içeren vakaların analizi yapılarak, alınabilecek önlemler hususunda öneriler getirilmiştir. Ayrıca geleneksel olarak adlandırılabilecek dış ticaret yöntemlerinin yerini almaya aday blok zincir teknolojisi temelli platformlar hakkında bilgi verilmeye çalışılmış, bu teknolojinin hile vakaları için başlı başına bir çözüm önerisi olup olamayacağı tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hile, Belgede Sahtecilik, Dolandırıcılık Ödeme Şekli, Vaka Analizi ABSTRACT Foreign trade transactions have a more complex structure when compared with domestic commercial transactions. During the enforcement of those transactions, it is probable that exporting/importing firms or service providers can be victim of fraudulent behaviors, in order to eliminate the possibility of being a target firms have to act proactively and take preventive precautions. Before the determination of which proactive measures can be taken, detailed information should be obtained about the documents used in those transactions, the payment methods and the cases concluded with financial and/or reputation loss as a result of fraudulent acts should be examined and the steps to be taken should be determined in line with the lessons can be ascertained from these cases. In addition, it should not be overlooked that today's technological developments include the benefits of e-commerce, crypto money, block chain, artificial intelligence that can be deemed beneficial, as well as cyber attacks, and that some of these attacks are focused on foreign trade companies, before the digitalization of processes it should be ensured that firms have the awareness of the establishment and protection of the information security. The primary goal of our study is to draw the attention of companies that have to struggle with bureaucratic logjams as well as unnecessary paperwork in order to do foreign trade, and to inform the relevant companies about the fraudulent foreign trade transactions. In line with this goal, based on the concept of fraud, both the legal regulations regarding fraud and related concepts were examined, and by analyzing cases that occurred during foreign trade transactions and involving fraud, suggestions were made regarding measures to be taken. In addition, it has been tried to give information about the blockchain technology-based platforms that are candidates to replace traditional foreign trade methods, and it has been discussed whether this technology can be a solution by itself for cheating cases. Key Words: Fraud, Forgery, Embezzlement, Payment Terms, Case Analysis İÇİNDEKİLER TEZ ONAY FORMU. iii ÖZET . iv ABSTRACT. v İÇİNDEKİLER . vi TABLO LİSTESİ. x KISALTMALAR LİSTESİ. xi GİRİŞ . 1 1. HİLE, BELGEDE SAHTECİLİK VE DOLANDIRICILIK KAVRAMLARI VE BU KAVRAMLARA İLİŞKİN ULUSAL VE ULUSLARARASI HUKUKİ DÜZENLEMELER . 3 1. 1. Hile Kavramı, Türleri, Denetimi ve Yasal Düzenlemeler . 3 1. 1. 1 Hile Kavramı . 3 1. 1. 2. Hile Kavramına İlişkin Hukuki Düzenlemeler. 4 1. 1. 3. Hile Türleri . 6 l. 2. Belgede Sahtecilik ve Dolandırıcılık Suçları. 21 1. 2. 1 Belge Kavramı. 21 1. 2. 2. Belgede Sahtecilik Suçu Unsurları ve Tarihsel Gelişimi . 22 1. 2. 3. Dolandırıcılık Suçu, Unsurları ve Tarihsel Gelişimi. 23 1. 3. Türk Hukuk Sisteminde Hile Kavramına ve Belgede Sahtecilik, Dolandırıcılık Suçlarına İlişkin Hükümlerin İncelemesi. 25 1. 3. 1. Türk Borçlar Kanunu Özelinde Hile Kavramına İlişkin Hükümler . 25 1. 3. 2. Türk Ceza Kanunu Özelinde Belgede Sahtecilik ve Dolandırıcılık Suçları. 26 1. 3. 2. 1. Belgede Sahtecilik Suçu . 26 1. 3. 2. 2. Dolandırıcılık Suçu. 28 1. 3. 2. 3. Diğer Kanunlar Nazarında Hile-Belgede Sahtecilik. 30 1. 4. Uluslararası Ticaret Hukuku Kapsamında Hile Kavramı. 32 1. 4. 1. Lex Mercatoria . 32 1. 4. 2. UNIDROIT İlkeleri . 33 1. 4. 3. Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (United Nations Commission on International Trade Law-UNCITRAL) Düzenlemeleri. 36 1. 4. 3. 1. Viyana Konvansiyonu (CISG). 36 1. 4. 3. 2. Bağımsız Garantiler ve Teminat Akreditiflerine İlişkin Konvansiyon. 37 1. 4. 3. 3. Ticari Hileleri Tanıma ve Önleme Rehberi . 38 1. 4. 4. Milletlerarası Ticaret Odası Düzenlemeleri . 40 1. 5. Uluslararası Ticari Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları . 44 1. 5. 1. Sözleşme Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar. 45 1. 5. 2. Ticari Uyuşmazlıkların Çözüm Yöntemleri . 48 1. 5. 2. 1. Mahkeme ile Çözüm. 48 1. 5. 2. 2. Tahkim Aracılığıyla Çözüm . 50 1. 5. 2. 3. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları. 52 2. BÖLÜM: ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN BELGELER VE KONTROL NOKTALARI . 56 2. 1. Dış Ticarette Kullanılan Belgelerin Nitelikleri. 56 2. 1. 1. Ticari Belgeler. 56 2. 1. 1. 1. Faturalar. 57 2. 1. 1. 1. 1. Proforma Fatura (Proforma Invoice). 57 2. 1. 1. 1. 2. Ticari Fatura (Commercial Invoice). 57 2. 1. 1. 1. 3. Tasdikli Fatura . 59 2. 1. 1. 1. 4. Özel Fatura . 59 2. 1. 1. 2. Çeki Listesi (Certificate of Weight/Weight Note). 60 2. 1. 1. 3. Koli/Ambalaj Listesi (Certificate of Weight/Weight Note) . 60 2. 1. 1. 4. Gözetim Belgesi (Certificate of Inspection) . 61 2. 1. 1. 5. Kalite Kontrol Belgesi (Certificate of Quality Control) . 61 2. 1. 1. 6. Gemi Ölçü Raporu (Ullage Report). 61 2. 1. 2. Resmî Belgeler . 62 2. 1. 2. 1. Dolaşım Belgeleri . 62 2. 1. 2. 2. Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin) ve Form-A. 64 2. 1. 2. 3. Kontrol ve Uygunluk Belgeleri. 65 2. 1. 2. 4. Bitki-Veteriner Sağlık Sertifikaları (Phytosanitary Certificate/Veterinary Health Certificate). 66 2. 1. 2. 5. A. T. A Karnesi. 67 2. 1. 2. 6. Gümrük Beyannamesi. 68 2. 1. 3. Taşıma Belgeleri. 69 2. 1. 3. 1. Konişmento (Bill of Lading-B/L). 69 2. 1. 3. 2. Karayolu Taşıma Senedi-CMR (Road Waybill). 73 2. 1. 3. 3. TIR Karnesi. 75 2. 1. 3. 4. Demiryolu Taşıma Belgesi-CIM (Rail Consigment Note). 76 2. 1. 3. 5. Havayolu Taşıma Belgesi-AWB (Air Waybill). 78 2. 1. 3. 6. FIATA Taşıma Belgeleri . 79 2. 1. 4. Finansman Belgeleri. 80 2. 1. 4. 1. Poliçe (Bill of Exchange/Draft). 80 2. 1. 4. 2. Bono (Promissory Note). 82 2. 1. 4. 3. Makbuz Senedi ve Varant (Warrant/Warehouse Receipt). 83 2. 1. 4. 4. Rehin Senedi (Trust Receipt). 83 2. 1. 5. Sigorta Belgeleri. 83 2. 1. 5. 1. Kuvertür Notu (Broker's Cover Note) . 83 2. 1. 5. 2. Sigorta Sertifikası (Insurance Certificate) . 84 2. 1. 5. 3. Sigorta Poliçesi (Insurance Policy). 84 2. 2. Belgelere İlişkin Kontrol Noktaları . 85 3. ULUSLARARASI TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ. 88 3. 1. Peşin Ödeme (Advance Payment). 89 3. 1. 1. Para Transferleri . 89 3. 2. Mal Mukabili (Open Account-Cash Against Goods). 90 3. 3. Vesaik Mukabili (Cash Against Documents). 92 3. 4. Akreditif (Letter of Credit) . 95 3. 4. 1. Tanımı ve Tarafları. 95 3. 4. 2. Türleri. 100 3. 4. 2. 1. Sağladığı Güvenceye Göre Akreditifler . 100 3. 4. 2. 2. Ödeme Şekline Göre Akreditifler. 101 3. 4. 2. 3. Finansman Özelliklerine Göre Akreditifler . 102 3. 4. 2. 4. Diğer Akreditifler . 103 3. 4. 3. Elektronik Belgeli Akreditifler. 104 3. 4. 4. Akreditifte Hakkın Kötüye Kullanılması Suretiyle Ödeme Talebinde Bulunulması. 106 3. 4. 5. Akreditifte İhtiyatî Tedbir ve İhtiyatî Haciz. 107 3. 5. Banka Ödeme Yükümlülüğü (Bank Payment Obligation). 108 4. HİLE VE SUİSTİMAL VAKALARININ ANALİZİ. 111 4. 1. Çalışmanın Amacı ve Konusu. 111 4. 2. Hipotezler. 111 4. 3. Hedef Çalışma Evreni ve Metodoloji. 112 4. 4. Vakaların Analizi, Bulgular ve Yorumlar . 112 4. 4. 1. İstihbarat Zafiyeti İçeren Vakalar. 113 4. 4. 2. Akreditif Ödeme Şekline İlişkin Hileli İşlemler . 117 4. 4. 3. Siber Hile Mağdurları. 138 4. 4. 4. Hizmet Sağlayıcıların Hileye Zemin Hazırladığı Vakalar . 142 4. 5. Dış Ticarette Hile ve Suistimal Vakalarına Karşılık Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Öneriler . 146 4. 5. 1. İstihbarat Zafiyetini Ortadan Kaldırabilecek Tedbirler. 146 4. 5. 2. Hizmet Sağlayıcılar/ Ödeme Şekilleri Özelinde Alınabilecek Tedbirler . 148 4. 5. 3. Siber Saldırılar Özelinde Alınabilecek Tedbirler. 152 4. 5. 4. Blok Zincir Teknolojisi ve Uygulanabilecek Tedbirler. 154 5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER . 159 KAYNAKÇA. 162