Dış ticaret dengesinin sağlanmasında dış temsilciliklerin rolü ve fonksiyonu; Türkiye açısından bir değerlendirme


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUSTAFA FETHİ AĞALAR

Danışman: EKREN NAZIM

Özet:

İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET . ii ABSTRACT . iii İÇİNDEKİLER . iv TABLOLAR LİSTESİ . viii ŞEKİLLER LİSTESİ . ix GİRİŞ . 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARETİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 1. 1. Dış Ticaret . 6 1. 2. İthalat . 8 1. 3. İhracat . 9 1. 4. Etkileyen Faktörler . 11 1. 4. 1. Dış Ticaretin Ekonomik Büyümeye Etkileri . 11 1. 4. 2. Dış Ticaretin Enflasyona Etkileri . 12 1. 4. 3. Dış Ticaretin İstihdama Etkileri . 12 1. 4. 4. Dış Ticaretin Döviz Kurlarına Etkileri . 13 1. 5. Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme . 13 1. 5. 1. Ekonomik Büyümenin Kaynakları . 15 1. 5. 1. 1. Sermaye . 15 1. 5. 1. 2. İşgücü (Beşerî Sermaye) . 16 1. 5. 1. 3. Doğal Kaynaklar . 16 v 1. 5. 1. 4. Sosyal, Kültürel ve Politik Ortam . 17 1. 5. 1. 5. Teknolojik Gelişmeler . 17 1. 5. 3. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla . 19 1. 5. 4. Üretim ve Ekonomik Büyüme . 21 1. 6. Dış temsilciliklerin Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret Üzerindeki Etkileri 24 İKİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARET VE CARİ AÇIK 2. 1. Cari Açık . 26 2. 2. Cari Açığın Nedenleri . 27 2. 2. 1. Yurtiçi Yatırımların Artması . 28 2. 2. 2. Ulusal Tasarrufların Azalması . 28 2. 2. 3. İhracat Gelirlerinin Azalması . 29 2. 2. 4. İthal Edilen Malların Talep Esnekliğinin Büyüklüğü . 30 2. 2. 5. Enerji İthalatı. 30 2. 2. 6. Dış Borç Stokunun Artması . 30 2. 2. 7. Sermaye Hareketleri . 31 2. 2. 8. Ekonomik Büyüme . 32 2. 2. 9. Yapısal Nedenler . 32 2. 2. 10. Geçici Faktörler. 33 2. 3. Ekonomik Büyüme ve Cari Açık . 33 2. 4. Cari Açıkta Dış Temsilciliklerin Önemi . 34 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DIŞ TEMSİLCİLİKLER VE TİCARİ DİPLOMASİ İLİŞKİSİ 3. 1. Ticari Diplomasi . 36 vi 3. 2. Ülkelerin Dış Ticaret Temsilciliklerinin Açılımında Kullanılan Kriterler . 36 3. 2. 1. Komşu Ülkeler . 36 3. 2. 2. Kültürel Benzerlikler . 37 3. 2. 3. Tarihsel Bağlar . 37 3. 2. 4. Taşıma Giderleri . 37 3. 2. 5. Güven Unsuru . 38 3. 2. 6. Ülkeler Arası Siyasi İlişkiler . 38 3. 2. 7. Ekonomik Dengeler . 38 3. 3. Dış Temsilciliklerin Faaliyet Alanları . 38 3. 3. 1. İhracat ve Ticaret Promosyonu . 39 3. 3. 2. Yatırım Promosyonu . 39 3. 3. 3. Turizm Promosyonu . 39 3. 3. 4. Bilim ve Teknoloji Alanında İş Birlikleri . 39 3. 3. 5. Sivil Toplum Kuruluşları ile İlişkiler ve Lobi Faaliyetleri . 40 3. 4. Dış Temsilciliklerin Görevleri . 40 3. 5. Dış Temsilciliklerde Görev Alacak Personelin Özellikleri . 41 3. 6. Dış Temsilciliklerin Dış Ticaretteki Rolü. 42 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DIŞ TİCARET TEMSİLCİLİKLERİNİN DIŞ TİCARET ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ 4. 1. Literatür Çalışması . 44 4. 2. Veriler . 52 4. 3. Ekonometrik Uygulama . 53 4. 3. 1. Çalışmada Kullanılan Ekonometrik Yönteme İlişkin Teorik Açıklamalar . 53 4. 3. 1. 1. Zaman Serileri . 53 vii 4. 3. 2. Uygulama . 59 4. 3. 2. 1. Basit Regresyon Analizi İle Trend Modelinin Belirlenmesi ve Trendden Arındırılması . 59 4. 3. 2. 2. Dış Ticaret Temsilciliklerinin İthalat ve İhracat Üzerindeki Etkisinin Mann Whitney U Testi ile İncelenmesi . 85 4. 3. 3. Ekonometrik Analiz Sonuçlarının Teorik Değerlendirilmesi . 90 4. 3. 4. Ekonometrik Analiz Sonuçlarının Ekonomik Değerlendirilmesi . 92 4. 3. 4. 1. Genel . 92 4. 3. 4. 2. Gelişmiş Ülkeler . 94 4. 3. 4. 3. Yükselen Piyasalar . 96 4. 3. 4. 4. Gelişmekte Olan Ülkeler . 99 4. 3. 4. 5. Değerlendirme Özeti . 100 SONUÇ . 104 KAYNAKÇA . 109 EKLER . 117