Örgütlerde yapısal faktörlerin yenilikçilik üzerindeki etkilerinin çok boyutlu analizi: Bankacılık sektöründe bir araştırma


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BEYTULLAH MISIRLI

Danışman: KASIMOĞLU MURAT

Özet:

ÖZET Bu çalışmada, örgüt yapısını meydana getiren yapısal faktörlerin bir bütün olarak ele alınması ve söz konusu faktörlerin örgütün yenilikçiliğine olan etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, Türkiye Bankacılık sektöründe bulunan kamu bankaları ve özel bankalarda görev yapan üst düzey yöneticiler ve sektörde yer alan önemli danışmanlık firma temsilcileriyle yapılan görüşmeler, düzenleyici ve denetleyici kuruluşlardan ve bankalardan sağlanan rapor, analiz ve incelemeler ile gözlem notları kullanılmıştır. Araştırma kapsamında değerlendirilen görüşme çözümlemeleri, gözlem notları ve doküman incelemeleri hem betimsel hem de içerik analiziyle ele alınarak incelenmiştir. Araştırmanın kavramsal çerçeve kısmında oluşturulan ilişki modeli ve kodlamaya bağlı referans yoğunluğu kullanılarak elde edilen sonuçlar söylem analizi tekniğinden de yararlanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçları örgütsel yapıyı oluşturan faktörlerin örgütün yenilikçiliği üzerindeki etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. “Çevre, rekabet ve teknik sistem” durumsal faktörlerinin bileşik etkisini görece en yüksek olarak gösteren sonuçlar, “örgütsel büyüklük ve yaş” faktörlerinin yenilikçiliğe etkisinin görece düşük düzeyde olduğunu göstermektedir. Tasarımsal faktörlerden en yüksek etkiye sahip olanlar ise “iç erişim ve iş birliği, dikey/yatay ademi merkeziyetçilik ve ilişki düzenlemeleri” olarak ortaya çıkarken, yenilikçilik faktörleri içerisinde “kurum kültürü ve üst yönetim desteği, bütçe ve kaynaklar ile teknolojik araç ve süreçlerin” belirleyici olduğu görülmektedir. Çalışmanın sonuçları konuyla ilgili alan yazına katkı sağlarken, kurumsal ve sektörel ölçekte gerçekleştirilecek stratejik planlama, reorganizasyon, kıyaslama, inovasyon dönüşümü ve verimlilik uygulamaları için değerlendirilebilecektir. Sonuçlar bir bütün olarak ele alındığında; örgütlerin yoğun etkileşim halinde bulunduğu inovasyon ekosistemi ile olan ilişkilerini meydana getiren unsurların yenilikçiliğe olan güçlü etkisi dikkat çekicidir. Bu anlamda, söz konusu araştırma konuyla ilgili alan yazına katkı sağlayacaktır. Ayrıca çalışmanın sonuçları hem kurumsal hem de de sektörel ölçekte gerçekleştirilecek stratejik planlama, reorganizasyon, kıyaslama ve verimlilik uygulamalarında değerlendirilebilecektir. Anahtar Kelimeler: Örgüt Yapısı, Yenilikçilik, İnovasyon, Türkiye Bankacılık Sektörü ABSTRACT In this study, it is aimed to examine the structural factors that make up the organizational structure as a whole and to examine the effects of these factors on the innovativeness of the organization. Within this study, interviews with senior executives from Turkish banking sector and consulting company representatives, reports obtained from regulatory and supervisory agencies, as well as analyses and observation notes were used. Interview analysis, observation notes and document reviews evaluated within the scope of the study were examined by both descriptive and content analysis. The results obtained by using the relation model created in the conceptual framework part of the research and the reference density depending on the coding were analyzed using the discourse analysis technique. The results of the research clearly reveal the combined effects of the factors that make up the organizational structure on the innovation of the organization. The results, which show the highest combined effect of the situational factors of "environment, competition and technical system", show that the effect of "organizational size and age" factors on innovation is relatively low. While those with the highest impact from the design factors appear as “internal access and cooperation, vertical / horizontal decentralization and relationship arrangements”, “corporate culture and top management support, budget and resources, technological tools and processes” are the determinants of innovation factors. While the results of the study contribute to the relevant literature, they will be evaluated for strategic planning, reorganization, benchmarking, innovation transformation and efficiency practices to be carried out at corporate and sectoral scale. When the results are considered as a whole; The strong effect of the factors that make up the relations of organizations on innovation with the innovation ecosystem, where they interact intensely is striking. In this sense, verbal research will contribute to the literature on the subject. In addition, the results of the study can be evaluated in strategic planning, reorganization, benchmarking, and efficiency practices to be carried out both at institutional and sectoral scale. Key Words: Organizational Structure, Innovation, Innovativeness, Organizational Innovation İÇİNDEKİLER ÖZET . ABSTRACT. ŞEKİL LİSTESİ. KISALTMALAR. 1. GİRİŞ . 1 2. ÖRGÜT YAPILARININ VE YENİLİKÇİLİĞİN ÇOK BOYUTLU ANALİZİ . 4 2. 1. ÖRGÜT YAPISININ TEMEL UNSURLARI. 4 2. 2. ÖRGÜT YAPISINDA DURUMSALLIK YAKLAŞIMI VE FAKTÖRLER . 5 2. 3. ÖRGÜT YAPILARINDA TASARIM PARAMETRELERİ. 10 2. 4. ÖRGÜT YAPILARINDA YAPISAL BİÇİMLER. 12 2. 5. YENİLİKÇİLİK VE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR. 14 2. 6. YENİLİKÇİLİĞİN KAVRAMSAL GELİŞİMİ. 16 2. 7. YENİLİKÇİLİK SINIFLANDIRMALARI VE MODELLER. 18 3. ÖRGÜT YAPILARI İLE YENİLİKÇİLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ. 26 3. 1. ÖRGÜT YAPILARI VE YENİLİKÇİLİK KONUSUNDA YAPILAN ÖNCEKİ ARAŞTIRMALAR. 26 3. 2. YENİLİKÇİLİKLE İLGİLİ ÖRGÜT YAPISAL DEĞİŞKENLERİ. 30 3. 3. ÖRGÜTLERDE YENİLİKÇİLİĞİN ÇOK BOYUTLU ANALİZİ . 31 3. 4. ÖRGÜT YAPILARINDA DURUMSAL FAKTÖRLER VE YENİLİKÇİLİK. 32 3. 5. ÖRGÜTLERDE YENİLİKÇİLİĞİ ETKİLEYEN DİĞER UNSURLAR . 35 3. 6. ÖRGÜT YAPILARINDA YAPISAL UNSURLAR VE YENİLİKÇİLİK . 37 3. 7. ÖRGÜTSEL YAPILARDA YENİLİKÇİLİK ÇALIŞMALARININ GELİŞİMİ . 46 3. 8. YENİLİKÇİ YENİ ÖRGÜTSEL YAPILAR VE YENİ YAKLAŞIMLAR. 49 3. 8. 1. AÇIK YENİLİK. 49 3. 8. 2. ESNEK BAĞLI ÖRGÜTSEL YAPI. 51 3. 8. 3. POLİARŞİ YAKLAŞIMI . 51 3. 8. 4. SOSYAL KANITLAR YAKLAŞIMI . 52 3. 8. 5. HİBRİT ÖRGÜTLER. 53 4. FİNANS SEKTÖRÜ VE YENİLİKÇİLİK. 54 4. 1. FİNANS SEKTÖRÜNDE YENİLİKÇİLİK ÖZELLİKLERİ . 55 4. 2. FİNANS SEKTÖRÜNÜ YENİLİKÇİLİĞE YÖNELTEN FAKTÖRLER . 58 4. 3. FİNANS SEKTÖRÜNDE YENİLİKÇİLİK TRENDLERİ. 62 4. 4. TÜRKİYE BANKACILIK SEKTÖRÜ. 65 5. ARAŞTIRMANIN TASARIMI VE YÖNETİMİ. 67 5. 1. ARAŞTIRMANIN MODELİ. 67 5. 2. ARAŞTIRMADA KULLANILAN VERİ . 71 5. 3. PİLOT ÇALIŞMA . 72 5. 4. ARAŞTIRMA ALANI. 73 5. 5. ARAŞTIRMA VERİLERİNİN DERLENMESİ, DOĞRULUK VE GEÇERLİLİK KONTROLLERİNİN SAĞLANMASI . 75 5. 6. ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZ EDİLMESİ . 76 6. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER . 82 7. KISITLAR VE SONRAKİ ÇALIŞMALAR. 88 KAYNAKÇA. 90 EKLER. 101