Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUTLU YILMAZ
Danışman: GÜNEREN GENÇ ELİF
Özet:ÖZET “Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler” endeks/katsayıları, ağırlıklı olarak ülkelerin, ihracattaki rekabetçi oldukları ürün/ürün grubu/endüstrilerin hangilerinin olduğunu görmemizi sağlayan ölçüm yöntemleridir. Düşük teknoloji yoğun ürünler ise ülkemizin ihracat ürünlerinin ve yoğunluğunun en fazla olduğu ürün grubu olduğu söylenebilir. Buradan hareketle, düşük teknoloji yoğun ürünlerin rekabetçiliklerinin belirlenmesi ve detaylı incelenmesi ayrı bir önem taşımaktadır. 2010 ve 2019 yıllarını kapsayan çalışma, düşük teknoloji yoğun ürünlerin rekabetçi seviyelerinin detaylı bir şekilde incelenmesini amaçlamaktadır. Bu çalışma yapılırken öncelikle OECD Rev. 3 içinde yer alan 5. 796 adet ürünün belirli bir sistematik ile sınıflandırılması yapılmış ve bu sınıflandırma sonucunda ise incelemeye konu olacak ürün sayısı 445 adete düşürülmüştür. Bu 445 adet ürün, rekabetçilik seviyelerine göre Balassa’nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler endeksine göre belirlenmiş ve akabinde ise rekabet seviyeleri derecelendirilmiştir. Sonrasında ise rekabetçi ürünler, Pareto tekniği ile 39 adet ürüne indirgenmiş ve bu bağlamda çalışmanın sonuçları yorumlanmıştır. Yapılan çalışmanın sonucuna göre belirlenen 39 adet ürünün, Türkiye’nin düşük teknoloji yoğun ihracatının %67 oranına denk geldiği tespit edilmiştir. Bu oran ise düşük teknoloji yoğun ürün ihracatında, politika belirleyiciler için önemli bir veri olması sebebiyle de ayrı bir önem taşımaktadır. Anahtar kelimeler: Düşük Teknoloji Yoğun Ürünler, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler, Pareto Analizi, Uluslararası Ticaret Teorileri, Dış Ticaret Politikaları iii ABSTRACT The “Revealed Comparative Advantages” index is a measurement method that allows us to see which products/product groups/industries are competitive in exports. Low technology-intensive products can be said to be the product group in which our country's export products and density are the highest. From this point of view, it is of particular importance to determine the competitiveness of low technology intensive products and to examine them in detail. Covering the years 2010 and 2019, the study aims to examine the competitive levels of low-tech intensive products in detail. While doing this study, first, OECD Rev. 3, 5,796 products were classified with a certain systematic and because of this classification, the number of products to be examined was reduced to 445. These 445 products were determined according to their competitiveness level, according to Balassa's Revealed Comparative Advantages index, and then their competitiveness levels were graded. Afterwards, competitive products were reduced to 39 products with the Pareto technique and the results of the study were interpreted in this context. It has been determined that 39 products determined according to the results of the study correspond to 67% of Turkey's low technology intensive exports. This ratio, on the other hand, is of particular importance in low-technology-intensive product exports, as it is an important data for policy makers. Key words: Low Technology Intensive Products, Revealed Comparative Advantages, Pareto Analysis, International Trade Theories, Foreign Trade Policies. iv İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖNSÖZ . i ÖZET . ii ABSTRACT . iii TABLO LİSTESİ . ix ŞEKİL LİSTESİ . xvi KISALTMALAR . xix GİRİŞ . 1 1. ULUSLARARASI REKABET GÜCÜ . 3 1. 1. Rekabet . 3 1. 2. Rekabet Gücü . 5 1. 3. Uluslararası Rekabet Gücü . 8 2. ULUSLARARASI TİCARET TEORİLERİ KAPSAMINDA REKABET . 11 2. 1 Klasik İktisat Öncesi Dönem . 11 2. 1. 1. Merkantilizm. 12 2. 1. 2. Fizyokrasi . 17 2. 2. Klasik Ticaret Teorileri . 19 2. 2. 1. Mutlak Üstünlükler Teorisi . 19 2. 2. 2. Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi . 21 2. 2. 3. Karşılıklı Talep Teorisi . 23 2. 3. Neo- Klasik Ticaret Teorileri . 24 2. 3. 1. Fırsat Maliyeti Teorisi . 25 2. 3. 2. Faktör Donatımı Teorisi . 26 2. 4. Modern Dış Ticaret Teorileri . 28 v 2. 4. 1. Nitelikli İşgücü Teorisi . 29 2. 4. 2. Teknoloji Açığı Teorisi . 30 2. 4. 3. Ürün Dönemleri Teorisi . 30 2. 4. 4. Tercihlerde Benzerlik Teorisi . 32 2. 4. 5. Ölçek Ekonomileri Teorisi . 33 2. 4. 6. Monopolcü Rekabet Teorisi . 34 2. 5. Yakın Dönem Dış Ticaret Teorileri . 36 2. 5. 1. Elmas Modeli ve Gelişimi . 36 2. 5. 2. Krugman Yaklaşımı . 39 2. 6. Korumacı Ticaret Politikaları Kapsamında Rekabet . 40 2. 6. 1. Bebek /Genç Endüstri Tezi . 41 2. 6. 2. Stratejik Ticaret Politikası . 42 3. LİTERATÜR TARAMASI . 44 3. 1. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Yöntemi . 44 3. 1. 1. Liesner (Akü) Endeksi . 45 3. 1. 2. Balassa (Akü) Endeksi . 45 3. 1. 3. Vollrath Akü Endeksleri . 48 3. 1. 3. 1. Nispi İhracat Avantaj Endeksi . 48 3. 1. 3. 2. Nispi İthalat Avantaj Endeksi . 49 3. 1. 3. 3. Nispi Ticaret Avantaj Endeksi . 50 3. 1. 3. 4. Açıklanmış Rekabet Gücü Endeksi . 50 3. 2. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Literatür Taraması . 51 3. 3. ParetoTekniği /İlkesi / 80-20 Kuralı . 59 3. 4 Pareto İlkesi Literatür Taraması . 63 4. YÖNTEM VE SINIFLANDIRMA . 69 vi 4. 1. Teknoloji Yoğun Ürünlerin Sınıflandırılması . 71 4. 1. 1. Yüksek Teknoloji Yoğun Ürünlerin Sınıflandırılması . 71 4. 1. 2 Orta Yüksek Teknolojik Ürünlerin Sınıflandırılması . 75 4. 1. 3 Orta Düşük Teknolojik Ürünlerin Sınıflandırılması . 84 4. 1. 4 Düşük Teknolojik Ürünlerin Sınıflandırılması . 89 4. 1. 5. Düşük Teknoloji Yoğun Ürünlerin, Kendi İçinde ve Diğer Teknoloji Yoğun Ürünler ile Çakışmaları . 97 5. DÜŞÜK TEKNOLOJİ YOĞUN ÜRÜNLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ . 104 5. 1. Düşük Teknoloji Yoğun Ürünlerin Genel Dış Ticaret Değerleri . 104 5. 2. Düşük Teknoloji Yoğun Ürünlerin Detaylı Dış Ticaret Değerleri . 107 6. DÜŞÜK TEKNOLOJİ YOĞUN ÜRÜNLERİN REKABETÇİLİK SEVİYELERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ . 111 6. 1. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksine Göre “Düşük Teknoloji Yoğun” Ürünler . 111 6. 2. “Düşük Teknoloji Yoğun” Ürünlerin Rekabetçilik Seviyelerine Göre Sınıflandırılması ve Değerlendirilmesi . 112 7. “DÜŞÜK TEKNOLOJİ YOĞUN” ÜRÜNLERİN REKABETÇİLİK SEVİYELERİNE GÖRE AKÜ ENDEKSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE PARETO ANALİZİNİN YAPILMASI . 119 7. 1. “Güçlü Rekabet Üstünlüğü” Olan Ürünlerin Akü Endeks Analizi . 119 7. 1. 1. “Güçlü Rekabet Üstünlüğü” Olan Ürünlerin Rekabet Derecelerinin Genel Analizi . 123 7. 1. 2. “Güçlü Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Güçlü Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi ve Pareto Analizini yapılması . 126 7. 1. 3. “Güçlü Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Orta Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi ve Pareto Analizini yapılması . 130 vii 7. 1. 4. Güçlü Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, (GRÜ ve ORÜ) Toplulaştırılmış Analizi . 133 7. 2. “Orta Rekabet Üstünlüğü” Olan Ürünlerin Akü Endeks Analizi . 135 7. 2. 1. “Orta Rekabet Üstünlüğü” Olan Ürünlerin Rekabet Derecelerinin Genel Analizi . 137 7. 2. 2. “Orta Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Güçlü Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi ve Pareto Analizini yapılması . 140 7. 2. 3. “Orta Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Orta Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi ve Pareto Analizini yapılması . 142 7. 2. 4. Orta Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, (GRÜ ve ORÜ) Toplulaştırılmış Analizi . 144 7. 3. “Zayıf Rekabet Üstünlüğü” Olan Ürünlerin Akü Endeks Analizi . 146 7. 3. 1. “Zayıf Rekabet Üstünlüğü” Olan Ürünlerin Rekabet Derecelerinin Genel Analizi . 157 7. 3. 2. “Zayıf Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Güçlü Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi ve Pareto Analizini yapılması . 161 7. 3. 3. “Zayıf Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Orta Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi ve Pareto Analizini yapılması . 165 7. 3. 4. Zayıf Rekabet Üstün” Olan Ürün Gruplarının, (GRÜ ve ORÜ) Toplulaştırılmış Analizi . 169 7. 4. “Rekabet Dezavantaj” Olan Ürünlerin Akü Endeks Analizi . 171 7. 4. 1. “Rekabet Dezavantaj” Olan Ürünlerin Rekabet Derecelerinin Genel Analizi . 174 7. 4. 2. “Rekabet Dezavantaj” Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Güçlü Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi . 177 7. 4. 3. “Rekabet Dezavantaj” Ürün Gruplarının, Ürün Bağlamında Orta Rekabet Üstünlüklerinin Belirlenmesi . 178 8. SONUÇ VE BULGULAR . 180 viii 8. 1. Sonuçlar . 180 8. 2. Bulgular . 189 KAYNAKÇA . 195