Bulanık AHP ve bulanık TOPSIS yöntemi ile tedarikçi seçimi: Perakende sektöründe bir uygulama


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AYŞENUR ONAT

Danışman: KAÇTIOĞLU SIBKAT

Özet:

ÖZET Tedarik zincirini bir bütün olarak düşünmek ve zincirin her halkasına katkı sağlamak yönetilmesinde önemli bir etkendir. Stratejik olarak karar almak isteyen işletmeler tedarikçi seçimlerini önemli bir halka olarak değerlendirir. Çalışmanın amacı, hizmet faaliyetleri yürüten perakende firmalarının tedarikçi seçmeleri konusunda en uygun kararın verilmesini sağlayarak işletme içinde verimliliği arttırmak ve bununla birlikte alternetifler arasında sıralama imkanı sunarak en uygun tedarikçiyi seçmektir. Bu amaca yönelik Tuzla’da depo faaliyetlerini yöneten bir işletmede Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılarak tedarikçi seçiminde çözümler sunulmuştur. Bu çalışmada, perakende sektöründe belirlenen beş ana kriter, onbeş alt kritere göre dört karar verici(KV) tarafından değerlendirilmiştir. KV’ler tarafından değerlendirilen sözel ifadeler bulanık ve yamuk sayılara dönüştürülmüştür. ÇKKV yöntemlerinden Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) ve Bulanık TOPSIS yöntemleri bütünleşik olarak kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar yorumlanarak, tavsiyelerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Bulanık AHP, Bulanık TOPSIS, Tedarikçi Seçimi, ABSTRACT Considering the supply chain as a whole and contributing to every link of the chain is an important factor in its management. Businesses that want to make strategic decisions consider supplier selection as an important link. The aim of the study is to increase the efficiency in the enterprise by ensuring that the most appropriate decision is made about the selection of suppliers by the retail companies carrying out service activities. However, it is possible to choose the most suitable supplier by offering the possibility of ranking among the alternatives. For this purpose, solutions were presented in the selection of suppliers by using Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods in an enterprise that manages the warehouse activities in Tuzla. In this study, five main criteria determined in retail sector were evaluated by four decision makers (DM) according to fifteen sub-criteria. Verbal expressions evaluated by DMs were converted to fuzzy and trapezoid numbers. Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) and Fuzzy TOPSIS methods were used as an integrated method. The results were interpreted and recommendations were made. Key words: Fuzzy AHP, Fuzzy TOPSIS, Supplier Selection İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER. i ÖZET. iii ABSTRACT. iv ŞEKİLLER DİZİNİ. vi ÇİZELGELER DİZİNİ. vii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ. viii 1. GİRİŞ. 1 2. LİTERATÜR TARAMASI. 3 3. PERAKENDE SEKTÖRÜNDE TEDARİK ZİNCİRİ VE TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ. 7 3. 1. Tedarik Zinciri Tanımı. 7 3. 2. Tedarik Zinciri Yönetimi. 9 3. 3. Tedarik Zinciri Yönetiminin Üyeleri. 10 3. 3. 1. Üreticiler/İmalatçılar. 11 3. 3. 2. Aracılar (Distribütörler). 11 3. 3. 3. Perakendeciler. 12 3. 3. 4. Müşteriler. 12 3. 4. Tedarik Zinciri Yönetiminin Yapısı. 12 3. 5. Tedarik Zincir Yönetiminin Yararları. 13 3. 6. Perakende Sektöründe Tedarik Zinciri. 14 3. 7. Tedarikçi seçimi problemi. 17 3. 7. 1. Tedarikçi seçimi problemi. 17 3. 7. 2. Tedarikçi seçim kriterleri. 19 3. 7. 3. Tedarikçi seçimi yöntemleri. 22 4. UY GULAMADA KULLANILAN BULANIK KARAR VERME YÖNTEMİ . 26 4. 1. Bulanık Mantık. 26 4. 2. Bulanık Sayılar ve Üyelik Öğeleri. 27 4. 2. 1. Üçgensel bulanık sayılar ve üyelik fonksiyonları. 27 4. 2. 2. Yamuk bulanık sayılar ve üyelik fonksiyonları. 29 4. 3. Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) Yöntemi. 30 4. 4. Genişletilmiş Bulanık AHP Analiz Yöntemi. 31 4. 5. Bulanık TOPSIS Yöntemi. 35 5. UYGULAMA. 39 5. 1. Uygulama Yapılan Firma Hakkında Bilgiler. 39 5. 1. 1. Perakendecilik. 39 5. 2. Uygulama Yapılan Firmada Karar Grubunun Belirlenmesi. 40 5. 3. Tedarikçi Performans Seçim Kriterleri. 40 5. 3. 1. Kalite ana kriteri. 42 5. 3. 1. 1. Paketleme. 42 5. 3. 1. 2. Güvenilirlik. 42 5. 3. 1. 3. Hatalı ürün iadesi. 42 5. 3. 2. Teslimat ana kriteri. 42 5. 3. 2. 1. Doğru miktarda teslimat. 43 5. 3. 2. 2. Stok durumu. 43 5. 3. 2. 3. Esneklik. 43 5. 3. 2. 4. Zamanında teslimat. 43 5. 3. 3. Fiyat ana kriteri. 43 5. 3. 3. 1. Ödeme kolaylığı. 44 5. 3. 3. 2. Ürün fiyatı. 44 5. 3. 3. 3. İndirim oranı. 44 5. 3. 4. Satış performans ana kriteri. 44 5. 3. 4. 1. Tedarikçi payı. 44 5. 3. 4. 2. Mağaza birim alan(metrekare) başına payı. 44 5. 3. 4. 3. Ürünün mağazada satış hızı. 45 5. 3. 5. Hizmet ana kriteri. 45 5. 4. Bulanık AHP Uygulaması. 47 5. 5. Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Tedarikçinin Seçimi. 54 6. SONUÇ VE ÖNERİLER. 57 KAYNAKLAR. 59 EKLER. 64 ÖZGEÇMİŞ. 66