Erken cumhuriyet döneminde dil üzerinden ulus inşa süreci


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TUĞBA YAŞAR

Danışman: DAĞLAR MACAR OYA

Özet:

1839 yılında Tanzimat’ın ilan edilmesi sonucunda Osmanlı Devleti’nde bir dizi reform yapılarak geleneksel millet sisteminden, modern bir toplumsal yapı oluşturulmaya çalışılmıştır. Modernleşmenin bir getirisi olarak devletin, merkezileşme ve kamuoyu oluşturma ihtiyacının ortaya çıkmasının yanında Batılı düşünce akımlarının daha çok eğitimli kesim tarafından kamuoyunda tartışılmaya başlanması yazı dilinde reform yapılması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Dil, toplumsal bütünleşme ve ayrılıkçı hareketlere karşı önemli bir unsur olmuş ve dil çerçevesinde Cumhuriyet Dönemini de kapsayan çok boyutlu bir tartışma başlamıştır.Cumhuriyet’in ilanı ve sonrasında uluslaşma yolunda atılan adımlarda dil önemli bir unsur olmuştur. Cumhuriyet Dönemi’nde dil ve ulusal kimlik arasında kurulan ilişki bir tek Türkçe’nin yaygın duruma getirilmesini değil Türkçe’nin özüne kavuşturulmasını da içermekte idi. Ulusal bir kimliğin oluşturulabilmesi için öncelikletoplumun Batı uygarlığına dahil edebilecek bir zihniyetin oluşturulması gerekmekte idi. Bu bağlamda Cumhuriyet Dönemi’ne Osmanlı geçmişinden kültürel bir miras olarak kalan dil, negatif bir unsur olarak algılanmıştır. Dil, Cumhuriyet Dönemi’ndeulus-inşa süreci boyunca kültürel mirasın önemli bir öğesi olarak baştan oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti’nde ulus-inşa sürecinde dil ve dil politikalarının gelişim süreçlerinden bahsedilerek dilin politik bir araç olarak nasıl kullanıldığı incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Dil, Güneş Dil Teorisi, Milli Kimlik, Ulus-Devlet, Ulus İnşası.