Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YAŞAR ASILTÜRK
Danışman: GENÇ YILMAZ AYFER
Özet:ÖZET Demokrasi yönünden gerekli gelişmeyi gösterememiş ülkelerde asker ve sivil alanlar arasına net bir ayrım çizilememiş ve bazı zamanlarda askerin siyasete müdahale etmekten çekinmediği modeller ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla, demokratik Batı toplumlarında askeri darbe, muhtıra ve müdahale gibi olaylara pek rastlanmazken, demokratik yönden gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkeler sık sık siyasete askerin darbe veya dolaylı müdahalesi ile karşılaşmaktadır. Her askeri darbe ya da müdahalenin kendine özgü dinamikleri olsa da 28 Şubat Post-modern darbesi kendinden önceki müdahalelerden çok daha farklıdır. Diğer askeri müdahalelerde, askerin direkt bir rolü olduğu aşikar olsa da, 28 Şubat sürecinde askerin direkt olarak ön planda olmadığı, medya ve sivil toplum kuruluşları ile beraber, siyasete müdahalede bulunduğu iddia edilmektedir. Yakın Türk siyaseti tarihinde yaşanan darbelerin ortak özelliği birden ve aniden yaşanmış olmalarıdır. Oysa ki 28 Şubat Post-Modern Darbesi başlı başına bir süreçtir. Başlangıç olarak kesin bir tarihi yoktur, olaylar silsilesinin devamıdır. 28 Şubat süreciyle beraber askerler, siviller üzerinde eskisine kıyasla hiç olmadığı kadar fazla bir güç elde etmişler ve baskı kurmuşlardır. Askerler bu yeni rolüyle perde arkasından istedikleri gibi karar verdirmişler, ülke yönetimi hakkında söz sahibi olmuşlardır. Bu çalışmanın amacı 28 Şubat sürecinin asker-sivil ilişkileri üzerindeki etkilerini incelemektir. Literatür taramasında elde edilen bulgular, objektif bir şekilde değerlendirilerek, Silahlı Kuvvetlerin 28 Şubat sürecinde siyasete yapmış olduğu dolaylı müdahalenin, Türk siyaset ve demokrasisine, asker-sivil ilişkileri üzerine etkileri değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Asker, Sivil, 28 Şubat, Demokrasi, Siyaset ABSTRACT In countries that have not shown the necessary development in terms of democracy, a clear distinction could not be drawn between the military and civilian areas, and models have emerged in which the military does not hesitate to intervene in politics from time to time. Therefore, while events such as military coups, memorandums and interventions are not common in democratic Western societies, countries that are not democratically developed or developing are frequently faced with military coups or indirect interventions in politics. Although each military coup or intervention has its own dynamics, the post-modern coup of February 28 is much different from the previous interventions. Although it is obvious that the military has a direct role in other military interventions, it is claimed that the military was not directly at the forefront during the February 28 process and intervened in politics together with the media and non-governmental organizations. The common feature of the coups in the recent history of Turkish politics is that they happened suddenly and suddenly. However, the February 28 Post-Modern Coup is a process in itself. It does not have a definite date to begin with, it is a continuation of the sequence of events. With the February 28 process, the soldiers gained more power than ever before and put pressure on civilians. With this new role, the soldiers made decisions as they wished behind the scenes, and they had a say in the administration of the country. The aim of this study is to examine the effects of the February 28 process on militarycivilian relations. The findings obtained in the literature review will be evaluated objectively, and the effects of the indirect intervention of the Armed Forces in politics during the 28 February process on Turkish politics and democracy and on militarycivilian relations will be evaluated. Keywords: Soldier, Civilian, February 28, Democracy, Politics İÇİNDEKİLER Önsöz ……………………………………………………………………………. iv Özet ………………………………………………………………………………. v Abstract ………………………………………………………. …………. ………. vi Tablolar Listesi……………………………………………………………………vii Kısaltmalar………………………………………………………………………. viii Giriş………………………………………………………………………………. 12 1. BÖLÜM. 16 1. 1. Türk Siyasi Tarihinde Asker-Siyaset İlişkileri yakın Dönemi. 16 1. 1. 1. Cumhuriyet Öncesi Dönemde Asker-Siyaset İlişkileri. 16 1. 1. 2. Osmanlı Dönemi Askeri Darbeler Kültürü. ……. …20 1. 1. 3. Cumhuriyet Dönemi Asker-Siyaset İlişkisi. …. 23 1. 1. 3. 1. Çok Partili Dönemde Asker-Siyaset İlişkileri……. 28 1. 1. 3. 2. Cumhuriyet Dönemi Askeri Müdahaleler…. …. 31 1. 1. 3. 3. 27 Mayıs 1960 Darbesi………. ……. ……. …. …. …. 32 1. 1. 3. 4. 1960 Darbesine Giden Süreçte Yaşanılanlar ve Sebepler . ………. 33 1. 1. 3. 5. 1960 Darbesi Sonrası Süreçte Yaşanılanlar ve Sonuçları…. …. 34 1. 1. 3. 6. 12 Mart 1971 Muhtırası………………. …………. …36 1. 1. 3. 7. 12 Mart 1971 Muhtırasına Giden Süreçte Yaşanılanlar ve Sebepler. 37 1. 1. 3. 8. 12 Mart 1971 Muhtırası Sonrası Süreçte Yaşanılanlar ve Sonuçlar. 38 1. 1. 4. 12 Eylül 1980 Darbesi………………………………. ……………. 39 1. 1. 4. 1. 12 Eylül Darbesi ve Sonuçları…………………. ………. …42 1. 1. 4. 2. Askeri Müdahalelerin Nedenleri ve Türkiye. …. …. ………43 1. 1. 4. 3. Türk Siyasetinde Askeri Vesayet Kavramı ve Sorunsalı…. 46 2. BÖLÜM. 48 2. 1. Siyasal İslam, Millî Görüş Ve Refah Partisi’nin Yükselişi……. 48 2. 1. 1. 1980 Darbesi Sonrası Türkiye’deki Siyasi Atmosfer………. 49 2. 1. 2. İrtica Kavramı ve Tehlikesini Ortaya Çıkaran Olaylar………. 50 2. 1. 3. Milli Görüş ve Refah Partisi………………………………………. 52 2. 1. 3. 1. 1994 Yılı Yerel Seçimleri……………………………. 54 2. 1. 3. 2. 1995 Yılı Genel Seçimleri……………………………………55 2. 2. Refahyol İktidarı Dönemi. 57 2. 2. 1. Refahyol Koalisyonu Tartışmalı Uygulamaları. 60 2. 2. 1. 1. Refah Partisinin Siyasal Söylemi. 60 2. 2. 1. 2. Başörtüsü Sorunsalı. 62 2. 2. 1. 3. Sincan ve Kudüs Gecesi. 63 2. 2. 1. 4. İran ve Libya Gezi Krizleri. 65 2. 2. 1. 5. Gerilimi Arttıran Diğer Sebepler. 67 2. 3. 28 Şubat’ta Etkin Kurum ve Kuruluşlar. 69 2. 3. 1. Milli Güvenlik Kurulu (MGK). 70 2. 3. 2. Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi. 72 2. 3. 3. Batı Çalışma Grubu (BÇG). 73 3. BÖLÜM. 76 3. 1. 28 Şubat Post-Modern Darbesi. 76 3. 1. 1. 28 Şubat 1997 MGK Toplantısı. 77 3. 1. 1. 1. 28 Şubat 1997 MGK Toplantısı. 79 3. 1. 1. 2. Milli Güvenlik Kurulu Basın Bildirisi. 81 3. 1. 1. 3. MGK Kararları İmza Krizi. 83 3. 1. 1. 4. MGK Kararları ve Uygulanma Sorunu. 84 3. 1. 1. 5. Kamuoyu ve Medyanın Tepkisi. 85 3. 1. 1. 6. İrtica Brifingleri. 86 3. 1. 1. 7. Refahyol Hükümeti İstifası ve Anasol-D Koalisyonu. 87 3. 2. 28 Şubat Sürecinin Sonuçları ve Etkileri. 89 3. 2. 1. Siyaset ve Ekonomiye Etkisi. 90 3. 2. 2. Kamuoyu ve Medyaya Etkisi. 93 3. 2. 3. Sosyal Hayata ve Eğitime Etkisi. 94 3. 2. 4. Asker-Sivil İlişkileri Üzerine Etkisi. 96 3. 2. 4. 1. Kurumsal Anlamda Etkisi ve EMASYA Protokolü. 97 3. 2. 4. 2. Baskı Unsuru Olarak Batı Çalışma Grubu. 98 3. 2. 4. 3. Siyaset Üstü Kurum- MGK. 98 3. 2. 5. 28 Şubat Üzerine Diğer Değerlendirmeler. 100 SONUÇ. 102 KAYNAKÇA. 104