Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ELİF DEMİRER
Danışman: PARLAR HANİFİ
Özet:ÖZET Bu araştırmanın amacı, çocuk merkezli oyun terapisinin çocuklardaki kaygı düzeyine etkisini incelemektir. Araştırmada, “Yeniden Düzenlenen Okul Öncesi Kaygı Ölçeği”, “Çocuklarda Anksiyete ve Depresyon Ölçeği” ve araştırmaya katılan bireylerin bilgilerini edinmek üzere sosyodemografik bilgiler formu kullanılmıştır. Bu çalışma kapsamında yürütülen araştırmanın modeli yarı deneysel bir araştırma modelinde olup, ön test ve son test yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu İstanbul ilinin Başakşehir ve Fatih ilçelerinde bulunan özel danışmanlık merkezlerine çeşitli kaygı sorunları nedeniyle ebeveynleri tarafından getirilen 35 çocuk oluşturmaktadır. Bu çocukların 18’ini 4-6 yaş aralığındaki çocuklar oluştururken 17’sini ise 8-11 yaş aralığındaki çocuklar oluşturmaktadır. Örneklem grubunu oluşturan çocukların kaygı düzeyini ölçmek amacıyla ebeveynlerine terapi öncesi ve sonrası doldurulmak üzere ölçekler verilmiştir. Veriler SPSS 20 programı ile analiz edilmiştir. Analizden önce verilerin kontrolü ile katılımcıların sayı ve yüzde dağılımlarını incelemek amacı ile frekans analiz yapılmıştır. Çalışmanın veri analizi yapılırken veriler normallik sayıltılarını karşıladığı için parametrik yöntemler kullanılmıştır. Gruplar arası farklar için Paired Simple T-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Betimleyici İstatistikler kullanılmıştır. Sonuçların güvenirliliği açısından p<0,05 anlamlılık düzeyi dikkate alınarak değerlendirme yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre 4-6 yaş ve 8-11 yaş aralığındaki kaygı düzeyi yüksek çocuklara uygulanan çocuk merkezli oyun terapisi sonucunda çocukların kaygı düzeylerinde anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Uygulama öncesi ve sonrası çocukların kaygı düzeylerinin sosyodemografik değişkenlere göre karşılaştırılması sonucunda yaş, kardeş sayısı ve anne baba birliktelik durumu 4-6 yaş arası çocukların kaygı düzeyine etki etmediği sonucuna ulaşılmıştır. 4-6 yaş arasındaki kız çocukların toplam kaygı düzeyi erkek çocuklara göre daha yüksek olarak bulunmuştur. Çalışmada okul öncesi 4-6 yaş arasındaki çocukların babalarının eğitim düzeyine göre uygulama öncesi toplam kaygı düzeylerinin farklılaştığı görülmüştür. Çocukların anne eğitim düzeylerine göre ise uygulama öncesi 4-6 yaş arasındaki çocukların ayrılık kaygısı ve belirgin korkular düzeylerinin farklılaştığı uygulama sonrasında ise çocukların yalnızca sosyal kaygı puanlarının farklılaştığı görülmüştür. Kardeşleri olmayan 8-11 yaş çocuk grubunun ayrılık anksiyetesi, panik, OKB, depresyon, toplam kaygı ve toplam depresyon düzeyleri kardeşi olan çocuklara göre daha yüksek bulunmuştur. Fakat çocuklara uygulanan çocuk merkezli oyun terapisi sonrasında bu farklılığın ortadan kalktığı görülmüştür. Araştırmada cinsiyete, anne baba eğitim düzeyine ve psikiyatri durumuna göre uygulama öncesi ve sonrasında 8 yaş ve sonrası çocuk grubunun ayrılık anksiyetesi, panik, OKB, depresyon, genel anksiyete, sosyal fobi toplam kaygı ve toplam depresyon düzeylerinde farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında çocuk merkezli oyun terapisi yönteminin terapistler tarafından kullanımı ve oyun terapisi alanında yapılacak bilimsel çalışmaların yaygınlaştırılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: çocuk merkezli oyun terapisi, ayrılık kaygısı, yaygın kaygı, sosyal fobi, OKB, depresyon, sosyal kaygı, ayrılık kaygısı, 4-6 yaş, 8 yaş ve üzeri ABSTRACT The aim of this study is to examine the effect of child-centered play therapy on anxiety levels in children. In the study, The reorganızed Preschool Anxiety Scale, Children's Anxiety and Depression Scale and sociodemographic information form were used to obtain the information of the individuals participating in the study. The model of the research conducted within the scope of this study is a quasi-experimental research model, and pre-test and post-test methods were used. The sample group of the study consists of 35 children brought by their parents to private counseling centers in Başakşehir and Fatih districts of Istanbul province due to various anxiety problems. While 18 of these children are between the ages of 4-6, 17 of them are children between the ages of 8-11. In order to measure the anxiety level of the children in the sample group, scales were given to their parents before and after the therapy. The data were analyzed with the SPSS 20 program. Before the analysis, frequency analysis was carried out in order to control the data and to examine the number and percentage distribution of the participants. While analyzing the data of the study, parametric methods were used because the data met the assumptions of normality. Paired Simple T-Test, One Way Analysis of Variance (ANOVA) and Descriptive Statistics were used for differences between groups. In terms of the reliability of the results, an evaluation was made considering the significance level of p <0. 05. According to the findings of the study, as a result of the child-centered play therapy applied to children between the ages of 4-6 and 8-11 with high anxiety levels, significant differences were found in the anxiety levels of children. As a result of comparing the anxiety levels of the children before and after the application according to sociodemographic variables, it was concluded that the age, number of siblings and parents together did not affect the anxiety level of children between the ages of 4-6. The total anxiety level of girls between the ages of 4-6 was found to be higher than boys. In the study, it was observed that pre-school total anxiety levels of children between the ages of 4-6 differ according to the education level of their fathers. It was observed that the separation anxiety and apparent fear levels of children between the ages of 4-6 before the application differed according to the education levels of the children, and only the social anxiety scores of the children after the application. Separation anxiety, panic, OCD, depression, total anxiety and total depression levels were found to be higher in the 8-11 age group without siblings compared to children with siblings. However, it was observed that this difference disappeared after child-centered play therapy applied to children. In the study, it was found that there was no difference in separation anxiety, panic, OCD, depression, general anxiety, social phobia, total anxiety and total depression levels of the child group before and after the application, according to gender, parents education level and psychiatric status. In the research, it has been suggested to popularize play therapy and scientific studies. Keywords: child-centered play therapy, separation anxiety, generalized anxiety, social phobia, OCD, depression, social anxiety, separation anxiety, 4-6 years, 8 years and over İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ. i ÖZET. ii TABLOLAR LİSTESİ . viii KISALTMALAR . x BİRİNCİ BÖLÜM. 11 GİRİŞ. 11 1. 1. Araştırmanın Amacı. 12 1. 2. Araştırmanın Önemi. 12 1. 3. Araştırmanın Soruları. 13 1. 4. Araştırmanın Varsayımları. 13 1. 5. Araştırmanın Sınırlılıkları . 14 1. 6. Tanımlar . 14 İKİNCİ BÖLÜM. 15 İLGİLİ LİTERATÜR. 15 2. 1. Çocukluk Dönemi. 15 2. 1. 1. İlk Çocukluk Dönemi. 16 2. 1. 2. Orta Çocukluk Dönemi . 17 2. 2. Çocuk ve Oyun. 18 2. 2. 1. Çocukluk Döneminde Oyunun Önemi. 20 2. 3. Oyun Terapisi. 21 2. 3. 1. Oyun Terapisi Tanımı . 21 2. 3. 2. Oyun Terapisi Tarihçesi . 22 2. 3. 3. Oyun Terapisi Yöntemleri. 24 2. 3. 3. 1. Çocuk Merkezli Oyun Terapisi. 24 2. 3. 3. 1. 1. Çocuk Merkezli Oyun Terapisinin Unsurları . 26 2. 3. 3. 2. Deneyimsel Oyun Terapisi . 26 2. 3. 3. 3. Kum Oyunu Terapisi . 28 2. 3. 3. 4. Gelişimsel Oyun Terapisi . 29 2. 3. 3. 5. Theraplay . 30 2. 3. 4. Türkiye’de Oyun Terapisi Araştırmaları. 31 2. 4. Çocuklarda Kaygı Bozuklukları. 34 2. 4. 1. Ayrılma Kaygısı Bozukluğu . 34 2. 4. 2. Toplumsal Kaygı Bozukluğu (Sosyal Fobi) . 34 2. 4. 3. Yaygın Kaygı Bozukluğu . 34 2. 4. 4. Takıntı-Zorlantı Bozukluğu (Obsesif Kompülsif Bozukluk) . 35 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM. 36 YÖNTEM . 36 3. 1. Araştırmanın Modeli . 36 3. 2. Araştırmanın Evren ve Örneklemi. 36 3. 3. Araştırmanın Veri Toplama Araçları . 39 3. 3. 1. Demografik Bilgiler Formu . 39 3. 3. 2. Yeniden Düzenlenen Okul Öncesi Kaygı Ölçeği . 39 3. 3. 3. Çocuklarda Depresyon ve Anksiyete Ölçeği. 39 3. 4. Verilerin Toplanma Süreci . 40 3. 5. Verilerin Analizi . 40 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM . 42 BULGULAR. 42 BEŞİNCİ BÖLÜM. 69 TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER. 69 KAYNAKÇA. 77 EKLER . 84