Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ONUR BALCI
Danışman: Mehmet Sağlam
Özet:
Son yıllarda, örgütlerde emek, bilgi ve fikirlerini kasıtlı olarak esirgeyen, bölüşmeye yanaşmayan işgörenler ortaya çıkmıştır. Literatürde bu olgu örgütsel sessizlik olarak tanımlanmıştır. Nepotizm olgusu ise en kapsayıcı haliyle kayırmacılık olarak açıklanabilir. Nepotizmin işgörenler arasında örgütsel sessizliğe etkisi gözlemlenmekte ve işgörenler çalıştıkları kurum veya işletmelerde nepotik uygulamalara maruz kaldıklarında örgütsel adalet gerçeğini sorgulamaktadırlar. Nepotizme uğrayan çalışanın adalet duygusu tesiriyle sergilediği örgütsel sessizlik davranışının örgütlerde istenilen hedefe ulaşma ve ilerleme açısından negatif etkileri olacağı beklenmektedir. Bu amaçla hazırlanan çalışmada örgütsel sessizlik, nepotizm ve örgütsel adalet arasındaki ilişkinin havacılık bakım onarım iş kolundaki çalışanlarda nasıl bir etkisi olduğunun incelenmesi amaçlamıştır. Literatür taramasında konu ile ilgili çalışmaların ikili ilişkiler ve etkileşimler üzerinden yapıldığı, üç kavramı birlikte inceleyen çalışma olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel sessizlik, nepotizm ve örgütsel adalet ilişkisinin havacılık sektöründe herhangi bir araştırma konusu olmadığı gözlemlenmiştir. Dolayısıyla örgütsel sessizlik, nepotizm ve örgütsel adalet arasındaki ilişkinin incelenmesinin alan yazınına önemli katkılar sunacağı öngörülmektedir. Bu amaçla araştırmanın örneklemini havacılık bakım onarım örgütlerinde çalışan personel oluşturmaktadır. Veriler online oluşturulan bir anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Çalışmada örnekleme yöntemi olarak kolayda örnekleme kullanılmıştır. Örneklem büyüklüğü 339'dur. Toplanan verilerin analizi için SPSS 26 ve AMOS 24 programı ile PROCESS 4.0 makro kullanılmıştır. Hipotez sonuçlarına göre dağıtım adaletinin, işlemsel adaletin ve etkileşimsel adaletin örgütsel sessizlik üzerinde negatif yönde etkisi olduğu belirlenmiştir. Terfide nepotizmin dağıtımsal adalet, işlemsel adalet ve etkileşimsel adalet üzerinde negatif yönlü etkisi olduğu tespit edilmiştir. Terfide nepotizmin örgütsel sessizlik üzerinde pozitif yönde bir etkisinin ortaya çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Terfide nepotizmin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin tüm alt boyutların aracı role sahip olduğu belirlenmiştir. İşlem nepotizminin, dağıtım adaleti, işlemsel adalet ve etkileşimsel adalet üzerinde etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İşlem nepotizminin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde dağıtım adaleti ve etkileşimsel adalet boyutlarının negatif yönlü, işlemsel adaletin ise pozitif yönlü ve anlamlı aracı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. İşe alma nepotizminin dağıtım adaleti, işlemsel adalet ve etkileşimsel adalet üzerinde etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İşe alma nepotizminin örgütsel sessizlik üzerinde pozitif yönde etkisi olduğu tespit edilmiştir. İşe alma nepotizminin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde örgütsel adalet alt boyutlarından sadece dağıtım adaletinin pozitif yönde etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Diğer boyutların dolaylı (aracı) etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı tespit edilmiştir.