İş-yaşam dengesi, sosyal destek ve sosyo-demografik faktörlerin tükenmişlik üzerindeki etkisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TÜRKER TUĞSAL

Danışman: ÜLGEN BELİZ

Özet:

İş ve yaşam dengesinin, sosyal desteğin ve sosyo-demografik faktörlerin; çalışanların tükenmişlik durumuna etki edebileceği problemi, tezin konusunu oluşturmaktadır. Alanya- zında iş-yaşam dengesi ile tükenmişlik ilişkisini ve sosyal destek ile tükenmişlik ilişkisini inceleyen birçok araştırmaya rastlanılmaktadır. Buna karşılık iş-yaşam dengesi, sosyal destek, sosyo-demografik faktörler ve tükenmişlik ilişkisini birlikte araştıran çalışmaya rastlanılmamaktadır. Tezin bu bağlamda alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmanın örneklemini perakende, lojistik, sanayi, eğitim ve hizmet sektörü çalışanları oluşturmaktadır. İş-yaşam dengesinin, sosyal desteğin ve sosyo-demografik faktörlerin çalışanların tükenmişlikleri üzerindeki etkileri hiyerarşik regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularına göre; çalışanların yaşları arttıkça, duyarsızlaşmalarının azaldığı görülmektedir. Kendine zaman ayırma düzeyi arttığında da çalışanların duyarsızlaşma düzeylerinin azaldığı görülmektedir. Çalışanlar kendine daha fazla zaman ayırdıkça, duyarsızlaşmada olduğu gibi benzer şekilde duygusal tükenmişlik de azalmaktadır. Çalışanlar yaşamı ne kadar fazla ihmal ederse, kişisel başarıları da azalmaktadır. Buna karşılık; çalışanların yaşamı ihmal etme düzeyleri arttıkça, insanlarla daha fazla ilgilenmektedirler. İş-yaşam uyumu ve yaşamın işten ibaret olması değişkenlerinin kişisel başarı üzerindeki etkisinde bilgisel ve maddi desteğin kısmi aracılık etkisi; yaşamı ihmal etme değişkeninin insanlarla ilgilenme üzerindeki etkisinde duygusal desteğin kısmi aracılık etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmaktadır. Sonuç olarak; insan motivasyonunda en temel gereksinimler olan fizyolojik ihtiyaçlar ve güvenlik ihtiyaçları, asgari düzeyde dahi karşılanamayıp kendine zaman ayıramayan çalışanların tükenmişlikleri artmakta; iş ve aile yaşamları olumsuz etkilenebilmektedir.