Kâr payı dağıtım politikalarının firma değeri üzerine etkisi: BİST Yiyecek, İçecek ve BİST Kimya, Petrol, Plastik Endeksleri üzerine bir uygulama


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NUR BEYTEMUR

Danışman: ERSOY HİCABİ

Özet:

ÖZET Kâr payı dağıtım politikalarının firma değeri üzerine etkisini açıklamaya çalışan birçok teorik yaklaşım ve çalışma arasında literatürde görüş birliği sağlanamamıştır. Bu çalışmayla firmaların kâr payı dağıtım politikalarının firma değerini etkileyip etkilemediği araştırılmıştır. Çalışmada BIST Kimya, Petrol, Plastik ve BIST Yiyecek ve İçecek endekslerinde yer alan firmaların 2010-2020 yılları arasındaki yıllık verileri kullanılmıştır. Firma değeri bağımlı değişken, hisse başına kâr payı dağıtım durumları bağımız değişken, borç/özkaynak oranı, aktif kârlılığı ve özkaynak kârlılığı ise araç değişken olarak araştırmada kullanılmıştır. Dinamik panel veri modellerinden Arellano ve Bover ile Blundell ve Bond tarafından geliştirilen İki Aşamalı Sistem Genelleştirilmiş Momentler Tahmincisi metodu kullanılarak yapılan analizler sonucunda BIST Yiyecek ve İçecek endeksinde kâr payı dağıtım politikalarının firma değeri üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Buna karşılık BIST Kimya, Petrol, Plastik endeksinde kâr payı dağıtım politikalarının firma değeri üzerinde negatif yönde ve anlamlı bir etkisinin olduğu görülmüştür. Çalışmada kullanılan araç değişkenlerin firma değeri üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki içerisinde olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Kâr dağıtım politikaları, Firma değeri, Kâr Payı, Dinamik Panel Veri Analizi, BIST XKMYA Endeksi, BIST XGIDA Endeksi ABSTRACT There is no consensus in the literature among theoretical approaches and studies which try to explain the effect of dividend policies on firm value. In this study, it has been investigated whether the dividend policies affect the firm value. Between 2010 and 2020, annual data from companies in the BIST Chemical, Petrol, Plastic, and BIST Food and Beverage indices were used in the study. In this research firm value is included the dependent variable, dividend distribution status per share is included independent variable, debt/equity ratio, return on assets and return on equity are included as instrumental variables. Using Two Stage System Generalized Moment Method proposed by Arellano and Bover and Blundell and Bond it was determined that the dividend distribution policies in the BIST Food and Beverage index did not have a significant effect on the firm value. On the other hand, dividend distribution policies in BIST Chemical, Petrol, Plastic index have a significant and negative effect on firm value. It has been observed that the instrumental variables used in the study have a positive and significant relationship on the firm value. Keywords: Dividend Policies, Firm Value, Profit Distribution, Dynamic Panel Data Analysis, BIST XKMYA Index, BIST XGIDA Index İÇİNDEKİLER Özet. iii Abstract. iv Tablolar Listesi. v Kısaltmalar . vi GİRİŞ . 1 1. DEĞER KAVRAMI VE DEĞERLEME YÖNTEMLERİ. 3 1. 1. Değer Kavramı ve Önemi . 3 1. 2. Değerle İlgili Temel Kavramlar. 4 1. 2. 1. Nominal Değer. 4 1. 2. 2. Piyasa Değeri . 5 1. 2. 3. Defter Değeri . 5 1. 2. 4. Tasfiye Değeri. 5 1. 2. 5. İhraç Değeri . 5 1. 3. Değerleme ve Değerleme Yöntemleri. 5 1. 3. 1. Klasik Değerleme Yöntemleri . 6 1. 3. 1. 1. Varlık/Aktif Bazlı Değerleme Yöntemleri. 7 1. 3. 1. 1. 1. Özsermayenin Defter Değeri Yöntemi. 8 1. 3. 1. 1. 2. Net Aktif Değeri Yöntemi. 8 1. 3. 1. 1. 3. Tasfiye Değeri Yöntemi. 9 1. 3. 1. 2. Piyasa Bazlı Değerleme Yöntemleri. 10 1. 3. 1. 2. 1. Fiyat/Kazanç Oranı Yöntemi. 10 1. 3. 1. 2. 2. Piyasa Değeri / Defter Değeri Oranı Yöntemi. 11 1. 3. 1. 2. 3. Fiyat / Nakit Akım Oranı Yöntemi . 12 1. 3. 1. 2. 4. Firma Değeri/Favök Oranı Yöntemi. 12 1. 3. 1. 2. 5. Tobin’s Q Oranı Yöntemi . 13 1. 3. 1. 3. Gelir Bazlı Değerleme Yöntemleri . 14 1. 3. 1. 3. 1. İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi . 14 1. 3. 1. 3. 2. İndirgenmiş Kâr Payı Yöntemi . 16 1. 3. 2. Modern Değerleme Yöntemleri . 17 1. 3. 2. 1. Ekonomik Katma Değer Modeli (EVA) . 18 2. KÂR PAYI VE KÂR PAYI DAĞITIM POLİTİKALARI . 19 2. 1. Kâr ve Kâr Payı. 19 2. 2. Kâr Payı Dağıtım Politikaları. 20 2. 2. 1. Sabit Miktarda Kâr Payı Ödemeleri. 21 2. 2. 2. Sabit Oranda Kâr Payı Ödemeleri. 22 2. 2. 3. Artık Kâr Payı Ödemeleri . 22 2. 2. 4. Sabit Tutarda Bir Kâra İlave Olarak Kâr Payı Ödemeleri . 22 2. 2. 5. Düzensiz Kâr Payı Ödemeleri. 22 2. 3. Kâr Payı Dağıtım Politikalarını Etkileyen Faktörler. 23 2. 4. Kâr Payı Ödeme Şekilleri . 25 2. 4. 1. Nakit Olarak Yapılan Kâr Payı Ödeme Şekli . 25 2. 4. 2. Hisse Senedi Şeklinde Yapılan Kâr Payı Ödeme Şekli. 25 2. 4. 3. Firmaların Kendi Hisse Senetlerini Geri Satın Almaları Yoluyla Yapılan Kâr Payı Ödeme Şekli. 26 2. 4. 4. Hisse Senetlerinin Bölünmesi Şeklinde Yapılan Kâr Payı Ödeme Şekli. 27 2. 4. 5. Melez Kâr Payı Ödeme Şekli. 28 3. KÂR DAĞITIM POLİTİKALARININ FİRMA DEĞERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ. 29 3. 1. Kâr Payı Dağıtım Politikasının Firma Değeri Üzerine Etkili Olduğunu Açıklayan Teorik Yaklaşımlar . 30 3. 1. 1. Walter Modeli . 30 3. 1. 2. Gordon-Lintner Yaklaşımı. 32 3. 1. 3. Temsilci Maliyetleri Yaklaşımı . 33 3. 1. 4. Vergi Farklılığı Yaklaşımı . 35 3. 1. 5. Sinyal Yaklaşımı. 36 3. 1. 6. Karşılama Teorisi. 38 3. 2. Kâr Payı Dağıtım Politikasının Firma Değeri Üzerine Etkisinin Olmadığını Açıklayan Teorik Yaklaşımlar . 38 3. 2. 1. Miller-Modigliani Yaklaşımı (Kâr Payı İlişkisizliği Teorisi) . 38 3. 2. 2. Artık Kâr Payı Yaklaşımı. 40 3. 2. 3. Müşteri Etkisi Yaklaşımı . 41 4. KÂR DAĞITIM POLİTİKALARININ FİRMA DEĞERİ ÜZERİNE ETKİSİNE İLİŞKİN BIST XKMYA VE BIST XGIDA ENDEKSLERİNDE BİR UYGULAMA. 43 4. 1. Literatür İncelemesi . 43 4. 2. Araştırmanın Amacı ve Hipotezler . 51 4. 3. Araştırmanın Veri Seti . 54 4. 4. Araştırmanın Yöntemi . 57 4. 5. Verilerin Analizi . 61 4. 5. 1. BIST XKMYA Endeksi Analizi . 61 4. 5. 2. BIST XGIDA Endeksi Analizi . 64 SONUÇ VE ÖNERİLER. 67 KAYNAKÇA. 70 EKLER . 75