Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: COŞKUN ÇALIŞAN
Danışman: ERDEM BAŞAK
Özet:ÖZET Tasarruf sahipleri yatırımlarını etkin ve doğru yönlendirebilmek için işletmelerin hazırlamış oldukları finansal raporlarını incelemekte ve işletme hakkında detaylı bilgi sahibi olmak istemektedirler. Bu bağlamda kullanıcıların finansal kararlarını doğru ve isabetli şekilde verebilmeleri yayınlanan raporlardaki muhasebe bilgilerinin kaliteli olmasına bağlıdır. Son yirmi yılda yaşanan muhasebe skandaları (Enron, Ahold, Parmalat vb. ) işletmelerin uyguladıkları muhasebe politikaları ve muhasebe bilgi kalitelerini sorguların odağına sürüklemiştir. Bu çalışmada işletmeler tarafından hazırlanan ve yayınlanan raporların muhasebe bilgi kalitesi incelenmiştir. Çalışmamızda bağımsız değişken olarak Değer İlişkisi, Karların Kalitesi ve Toplam Tahakkuklar yaklaşımına ek olarak Bağımsız Denetçi Görüşü yaklaşımı kullanılmış ve tüm bu bağımsız değişkenler tek yönü ile değerlendirilmeyip birleşik bir model kurgulanarak etkisi incelenmiş bu sayede literatüre katkı sağlanmaya çalışılmıştır. Uygulama sonuçları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, teorik beklentilere uygun ve birbirleriyle tutarlı sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür. Elde edilen bulgular neticesinde, çalışma dönemi, gözlem kümesi ve ele alınan kalite boyutları bağlamında BIST50'de raporlanan muhasebe bilgilerinin genel olarak kaliteli olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Muhasebe bilgi kalitesi, tahakkuk, düzeltilmiş jones modeli, BIST50, Sermaye Piyasaları, Bağımsız Denetçi Görüşü ABSTRACT Savers examine the financial reports prepared by the enterprises in order to direct their investments effectively and correctly and they want to have detailed information about the enterprise. In this context, the ability of users to make their financial decisions accurately and accurately depends on the quality of the accounting information in the published reports. Accounting scandals (Enron, Ahold, Parmalat, etc. ) experienced in the last two decades have brought the accounting policies and accounting information quality of enterprises into the focus of inquiries. In this study, the accounting information quality of the reports prepared and published by the enterprises was examined. In addition to the Value Relationship, Quality of Profits and Total Accruals approach as independent variables in our study, the Independent Auditor's Opinion approach was used. When the application results are evaluated as a whole, they are in line with the theoretical expectations. It has been seen that appropriate and consistent results have been achieved. Findings As a result, in the context of the study period, the observation set and the quality dimensions considered, Accounting information reported in BIST50 is generally of good quality. concluded. Keywords: Accounting information quality, accrual, adjusted jones model, BIST50, Capital Markets, Independent Auditor's Opinion iv TEŞEKKÜR Bu araştırmamda bana yol gösteren, yaşadığım zorlukları bilgi ve tecrübelerini bana aktararak aşmamı sağlayan değerli Danışman Hocam Doç. Dr. Başak ERDEM’e şükranlarımı sunarım. Literatür araştırmalarımda ve ekonometrik model kurulumu noktasında yardımcı olan değerli hocam Doç. Dr. Elif GÜNEREN GENÇ’e şükranlarımı sunarım. Tezimin yazım ve araştırma aşamalarında hep yanımda olan nişanlıma, tezimin tamamlanmasını hep bekleyen ancak bu süreçte ebedi hayata uğurladığım kıymetli babama, babamın emaneti olan değerli kardeşime ve anneme sonsuz sevgi ve saygılarımı sunarım. Bu tez sizlere hediyem olsun. Coşkun ÇALIŞAN İstanbul, 2021 viii İÇİNDEKİLER ETİK KURALLARA UYGUNLUK BEYANI . Error! Bookmark not defined. ÖZET . iii ABSTRACT . iv TEŞEKKÜR . iv İÇİNDEKİLER . viii TABLOLAR LİSTESİ . xi ŞEKİLLER LİSTESİ . xii SİMGELER VE KISALTMALAR . xiii GİRİŞ . 1 BİRİNCİ BÖLÜM . 3 MUHASEBE BİLGİ KALİTESİ VE MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ . 3 1. 1. Muhasebenin Tanımı ve Amacı . 3 1. 2. Muhasebenin Temel Kavramları . 5 1. 3. Muhasebenin İşletme Açısından Önemi . 7 1. 3. 1. İç Bilgi Kullanıcıları . 8 1. 3. 2. Dış Bilgi Kullanıcıları . 9 1. 4. Muhasebe Bilgi Sistemi . 10 1. 4. 1. Muhasebe Bilgi Sisteminin Kavram ve İçeriği . 11 1. 4. 2. Muhasebe Bilgi Sistemi Amacı ve Önemi . 12 1. 4. 3. Muhasebe Bilgi Sisteminin Muhasebe Kalitesi Üzerindeki Etkisi . 13 1. 4. 4. Muhasebe Bilgi Sisteminde Bilgi Kalitesini Etkileyen Kritik Faktörleri . 15 1. 5. Muhasebe Bilgi Kalitesi ve Muhasebe Kalitesinin Önemi . 16 1. 5. 1. Muhasebe Bilgi Kalitesini belirleyen Niteliksek Özellikler . 18 1. 5. 1. 1. İhtiyaca Uygunluk(İlgililik) . 19 1. 5. 1. 2. Gerçeğe Yansıtan Sunum . 20 1. 5. 1. 3. Karşılaştırılabilirlik . 20 1. 5. 1. 4. Doğrulanabilirlik . 20 1. 5. 1. 5. Anlaşılabilirlik . 20 1. 5. 1. 6. Zamanında Sunum . 21 1. 5. 1. 7. Güvenilirlik . 21 1. 5. 1. 8. Etkin Maliyet . 21 1. 5. 2. Muhasebe Bilgi Kalitesini Etkileyen Unsurlar . 22 1. 5. 2. 1. Muhasebe Bilgi Kalitesini Etkileyen Ülkelere Özgü Unsurlar . 22 1. 5. 2. 1. 1. Yasal ve Politik Sistem . 23 1. 5. 2. 1. 2. Sermaye Piyasalarının Gelişmişliği . 24 1. 5. 2. 1. 3. Ekonomik Gelişmeler ve Rekabet Gücü . 24 1. 5. 2. 1. 4. Kültür . 25 1. 5. 2. 1. 5. Vergi Sistemi . 26 1. 5. 2. 1. 6. Muhasebe Standartları . 27 1. 5. 2. 2. Muhasebe Bilgi Kalitesini Etkileyen Şirketlere Özgü Unsurlar . 28 1. 5. 2. 2. 1. Yabancı Menkul Kıymet Borsalarına Kote olma . 28 1. 5. 2. 2. 2. Sermaye Yapıları . 29 1. 5. 2. 2. 3. Sahiplik Yapısı . 30 1. 5. 2. 2. 4. Denetim Kalitesi . 30 1. 5. 2. 2. 5. Büyüklük . 31 1. 5. 2. 2. 6. Kurumsal Yönetim . 32 İKİNCİ BÖLÜM . 33 MUHASEBE BİLGİ KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN YAKLAŞIMLAR . 33 2. 1. Değer İlişkisi . 34 2. 1. 1. Değer İlişkisi Yaklaşımında Kullanılan Modeller . 36 2. 1. 1. 1. Bilanço Modeli . 36 2. 1. 1. 2. Gelir Tablosu Modeli . 37 2. 1. 1. 3. Karma Model . 37 2. 1. 1. 4. Değer İlişkisi İle İlgili Yapılan Araştırmalar . 38 2. 2. Karların Kalitesi . 43 2. 2. 1. Karların Kalitesi Yaklaşımında Kullanılan Modeller . 44 2. 2. 1. 1. Karların Sürekliliği . 44 2. 2. 1. 2. Karların İstikrarlı Hale Gelmesi . 45 2. 2. 1. 3. Kar Yönetimi . 46 2. 2. 2. Karların Kalitesi İle İlgili Yapılan Araştırmalar . 47 2. 3. Toplam Tahakkuklar . 52 2. 3. 1. Toplam Tahakkukların Ölçülmesinde Kullanılan Yaklaşımlar . 53 2. 3. 1. 1. DeAngelo Modeli . 53 2. 3. 1. 2. Jones Modeli . 54 2. 3. 1. 3. Düzeltilmiş Jones Modeli . 56 2. 3. 2. Toplam Tahakkuklar İle İlgili Yapılan Araştırmalar . 58 2. 3. 3. Bağımsız Denetim . 61 2. 3. 4. Bağımsız Denetim ve Denetim Raporlarının Etkisi . 61 2. 3. 5. Bağımsız Denetçi Görüşlerinin Bilanço ve Yatırımcıya Etkisi . 62 2. 4. Bağımsız Denetçi Görüşlerinin Hisse Senedi Getirisi üzerine etkileri . 64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM . 67 MUHASEBE BİLGİ KALİTESİNİN SERMAYE PİYASASINA ETKİSİ: BIST 50 ÜZERİNE BİR UYGULAMA . 67 3. 1. Araştırmanın Önemi ve Amacı . 67 3. 2. Araştırmanın Kısıtları . 68 3. 3. Araştırmanın Örneklemi . 69 3. 4. Araştırmanın Veri Seti ve Yöntemi . 71 3. 5. Çoklu Doğrusal Bağlantı Probleminin Araştırılması . 79 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM . 81 BULGULAR . 81 SONUÇ VE ÖNERİLER . 84 KAYNAKÇA . 87