Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: LATIF ZURNAXHIU
Danışman: ÇETİN GÜLDENUR
Özet:ÖZET Her ülkenin doğal kaynakları, beşeri ve finansal gücü, teknolojik gelişmişliği vb. faktörler değerlendirildiğinde farklı düzeyleri vardır. Dolayısıyla çeşitli ürünlerin imalatında farklı fiyat, miktar ve kalitede üretilmektedir, böylece ülkeler birbirine ihtiyaç duymaktadır. Bir ülkede bir ürüne talep varsa ve bu ürün üretilemiyorsa ülke dışından satın alınması gerekmektedir. Bu durumda "Dış Ticarete" ihtiyaç duyulmaktadır. Dış ticaret faaliyetleri genel olarak değerlendirildiğinde ülkelerin ödemeler dengesindeki yeri son derece mühimdir. Bu noktada hem ihracat hem de ithalat işlemlerini kapsayan dış ticaret faaliyetleri ülkeler açısından son derece mühim bir gelir kaynağıdır. Günümüzde dış ticaret gelirlerini artırmaya yönelik ulusal çabalar, rekabet ortamının güçlendirilmesinde devlet yardımlarının ve teşviklerinin önemini artırmaktadır. Ayrıca dünya ticaretinin gelişmesi, ülkenin ihracata bağımlılığı ve gelişmekte olan ülkelerin ödeme güçlüğü çekmeleri dış ticarette finansman tekniklerini önemli hale getirmiştir. Uluslararası ticari ilişkilerin her geçen gün gelişmesi ile ülkeler kendi ekonomik çıkarlarını korumak için yasal anlaşmalar imzalardır. Ülkelerin ticaret anlaşmalarında ayrı ayrı hareket etmeleri ikili ilişkilerde çözülmesi gereken bir takım sorunlar yaratmıştır. Ticari ilişkileri bulunan ülkeler, ortak çıkarlarını korumak ve dış ticareti teşvik etmek (çifte vergilendirmenin ortadan kaldırılması, gümrük vergilerinin indirilmesi, transferlerin belirli şekillerde sınırlandırılması) için ortak bir anlaşmaya varmışlardır. Ancak bunun yetersiz kaldığı görülmüştür ve zamanla bölgesel ve uluslararası anlaşmalar yapılmıştır. Bütün bunlar, dünya ticaretini teşvik etme ve koordine etme fikri ile mümkün olmaktadır. Bugünkü gelişmeler, gelecekte 'de tanımlanan uluslararası ticaret kurallarının tüm dünya ülkelerinin uyması gereken bağlayıcı kurallar haline geleceğini göstermektedir. Bu doğrultuda en güçlü ve güvenilir göstergeler istatistiklerdir. Yapılandırılmış ekonomik olgular, bir bütün olarak değil, yapıyı oluşturan unsurlar açısından değerlendirilmelidir. Diğer bir deyişle, ülke ekonomisine bir bütün olarak sürekli bir bakış açısı getirmektense, bütünü parçalara ayırıp yapısal analiz yapmak daha doğru görünmektedir. II Bu noktadan hareketle bu çalışmada ağırlıklı olarak 2006-2021 döneminde Türkiye’den Kosova’ya gerçekleşen ihracat yapısındaki, özellikle kur değişim verilerine bağlı volatilitenin etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Birinci bölümde, dış ticaret kavramı ve tanımından, stratejilerinden, yaklaşımlarından bahsedilmiştir. Ayrıca ithalat, ihracat, döviz kuru ve oynaklıktan bahsedilmiştir. İkinci bölümde Türkiye ve Kosova hakkında genel politik, ekonomik ilişkilerden bahsedilmiştir, ayrıca Türkiye ve Kosova’nın birbiriyle olan ilişkisinden bahsedilmiştir. Çalışmanın son bölümünde, 2006-2021 tarih aralığında Türkiye’den Kosova’ya gerçekleşen ihracat doğrultusunda EURO\TL paritesinin oynaklığı ile ilişkisi regresyon ve GARCH modelleri ile incelenecektir. Anahtar kelimeler: Dış Ticaret, Volatilite, İthalat, İhracat, Türkiye, Kosova III ABSTRACT Each country's natural resources, human and financial power, technological development, etc. There are different levels when factors are evaluated. Therefore, in the manufacture of various products, they are produced at different prices, quantities, and quality, so countries need each other. If there is a demand for a product in a country and this product cannot be produced, it must be purchased from abroad. In this case, "Foreign Trade" is needed. When foreign trade activities are evaluated in general, the place of countries in the balance of payments is extremely important. At this point, foreign trade activities covering both export and import transactions are an extremely important source of income for countries. Today, national efforts to increase foreign trade revenues increase the importance of state aids and incentives in strengthening the competitive environment. In addition, the development of world trade, the country's dependence on exports, and the difficulties in payment of developing countries have made financing techniques important in foreign trade. With the development of international trade relations day by day, countries sign legal agreements to protect their own economic interests. The fact that countries act separately in trade agreements has created a number of problems that need to be resolved in bilateral relations. Countries with trade relations have reached a common agreement to protect their common interests and to promote foreign trade (elimination of double taxation, reduction of customs duties, limitation of transfers in certain ways). However, this was found to be insufficient, and regional and international agreements were made over time. All this is made possible by the idea of promoting and coordinating world trade. Today's developments show that in the future the international trade rules defined in will become binding rules that all countries of the world must comply with. In this direction, the most powerful and reliable indicators are statistics. Structured economic phenomena should be evaluated in terms of the elements that make up the structure, not as a whole. In other words, it seems more correct to divide the whole into parts and make a structural analysis rather than bringing a continuous perspective to the country's economy as a whole. From this point of view, this study mainly aims to examine the effect of volatility in the structure IV of exports from Turkey to Kosovo in the period of 2006-2021, especially due to exchange rate change data. In the first chapter, the concept of foreign trade and its definition, strategies, and approaches are mentioned. In addition, import, export, exchange rate, and volatility are mentioned. In the second part, general political and economic relations between Turkey and Kosovo are mentioned, and also the relationship between Turkey and Kosovo is mentioned. In the last part of the study, the relationship between the volatility of the EURO\TL parity in the direction of exports from Turkey to Kosovo between the dates of 2006- 2021 will be examined with regression and GARCH models. Keywords: Foreign Trade, Volatility, Import, Export, Turkey, Kosovo İÇİNDEKİLER TABLOSU ABSTRACT. III TABLO LİSTESİ. VII ŞEKİL LİSTESİ. VIII KISALTMALAR LİSTESİ. IX GİRİŞ . 1 I. BÖLÜM KURAMSAL PLAN. 4 1. 1. Dış Ticaret . 4 1. 1. 1. Dış Ticaret: Kavram ve Tanım . 4 1. 2. Dış Ticaret. 11 1. 3 Dış Ticaret Şekilleri . 14 1. 4 Dış Ticaretle İlgili İlintili Kurumlar. 22 1. 5 İthalat. 23 1. 6 İhracat. 24 1. 7 Döviz . 24 1. 8 Döviz Kuru . 25 1. 9 Kur Uygulamaları ve Politikaları . 26 1. 10 Oynaklık . 27 II. BÖLÜM TÜRKİYENİN ULUSLARARASI İLİŞKİLERİ. 30 2. 1 Türkiye’nin Balkanlar ile tarihsel ve gelişimsel ilişkileri. 30 2. 2 Türkiye’nin Diğer Ülkelerle Ticari İlişkileri . 34 2. 3 Kosova hakkında ekonomik, politik ilişkiler ve genel bilgi . 43 2. 4 Kosova ve Türkiye’nin Birbirleriyle olan ilişkisi . 51 III. BÖLÜM. 60 3 UYGULAMA . 60 3. 1 Uygulamanın Amacı . 60 3. 2 Yöntem. 60 3. 3 Değişkenlerin Grafikleri ve Tanımlayıcı İstatistikleri . 61 VI 3. 4 Zaman Serileri. 62 3. 5 Zaman Serisi Bileşenleri. 62 3. 6 Zaman Serilerinin Mevsimsellikten Arındırılması . 63 3. 7 Durağanlık. 65 3. 8 Birim kök sınamaları. 66 3. 9 AR(p), MA(q) ve ARMA(p,q) Modelleri. 69 3. 10 ARCH Modeli. 70 3. 11 Genelleştirilmiş ARCH (GARCH) Modeli. 71 3. 12 ARMA(1,1)-GARCH(1,1) Tahmin Sonuçları . 72 3. 13 ITHALAT VE KUR VOLATİLİTESİ KISA DÖNEM İLİŞKİSİ . 75 SONUÇ . 77 KAYNAKÇA. 79