Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, İletişim Bilimi Ve İnternet Enstitüsü, Medya Ve İletişim Çalışmaları Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Murat Gülgör
Danışman: CELALETTİN AKTAŞ
Özet:Özet Göç, coğrafi bir yer değiştirme gibi algılansa da göç edenin sosyal konumunda, iletişim alışkanlıklarında ve daha da önemlisi kültürel kimliğinin üzerinde önemli bir etki yaratmaktadır. Yaşanan bu farklılık, büyük kentin mevcut riskleri ile birleşince göçmen, dünyanın her yerinde olduğu gibi, kendini korumak adına çözüm yolları aramaya başlamaktadır. Bu güvenlik mekanizmalarının içinde en kullanışlı olanı ise hemşehrilik ağları vasıtasıyla elde edilmektedir. Bekâr odalarından gecekondulara, kahvehanelerden hemşehri derneklerine uzanan bu süreçte gelişen ve farklılaşan hemşehri ağları, ekonomik olarak gelişen göçmenin kent içinde dağılmasıyla beraber sosyal medya uygulamaları ile sürdürülmektedir. Web 1. 0 ile ‘memleket mektupları’ şeklinde, devam eden sosyal medyanın hemşehri ağları, web 2. 0 uygulamalarının yarattığı kolaylıkla birlikte hemşehriler arası kamusal bir alan oluşturmakta, göç edilen bölgenin kadim bilgisini yeniden inşa etmekte ve bireyin sosyal kimliğinin kurumsallaşmasını ve yeni nesillere aktarılmasını sağlamaktadır. Güvenlik ve tutunma ihtiyacı için başlayan bu faaliyet, fiziki olarak kentte ikamet eden ancak kendini yaşadığı kentin bir parçası olarak göremeyen, sosyal medyanın gettolarında oluşan grupların polarize ettiği bireyler üretmeye başlamıştır. Bu sorunsal çerçevesinde kullanıcıların, Facebook hemşehri ağları ile ilgili düşüncelerinin neler olduğu, bu ağlarda meydana gelen hemşehrilik olgusunun hangi koşullarda oluştuğu sorularına cevap arandığı çalışmada, sosyal medya uygulamalarında yer alan hemşehri sayfalarının genel özellikleri ve kültürel kimlik üzerine etkisinin, Peter Berger ve Thomas Luckmann’ın gerçekliğin sosyal inşası kuramı çerçevesinde belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönetmelerinden yorumlayıcı olgu bilimsel desen ile gerçekleşen çalışmanın katılımcılarıyla yapılan görüşmeler sırasında, yarı yapılandırılmış görüşme formundan yararlanılmış ve elde edilen verilerin analizi MAXQDA programı ile gerçekleştirilmiştir. Bu veriler çerçevesinde ortaya konan bulgulara göre, Facebook hemşehri ağlarında bulunan bireylerin grup içi bağlılıklarının güçlenmesiyle orantılı olarak, kültürel kimlik bağlarının, sosyal sermayeye yönelik beklentilerinin arttığı ve ayrıca, siyasi polarizasyonun da güçlendiği gözlemlenmiş, sosyal ağların sosyal sermaye üzerine doğrusal ve güçlü bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Göç, Hemşehri Ağları, Sosyal Sermaye, Sosyal Medya, Facebook Abstract Migration, although percieved as a geographic change solely, it also creates an undeniable impact on one’s identity and communication habits. This change, combined with the risks of living in the big and new cities, creates a need of protection and safety. This is the main motivation behind the townsmanship networks, as the most familiar protection mechanism against all. This has been developing, changing and differentiating from single rooms to suburbs, from coffee shops to townsmans’ associations and nowadays this need is satisfied via social media channels, starting as of web 1. 0 becoming widespread at the early 90’s taking “homeland letters” to a broader extent. The practice of creating such communities, although started with a need of safety, now creates polarized groups within the ghettos of social media by people who identifies themselves as outliers, who can’t see themselves as a part of the city that they live in and can’t cope with its culture. This study aims to determine the ideas of the users of those townsmans’ Facebook networks and in which conditions this phenomenon of townsmanship occurs within those networks. Moreover, the general characteristics of them and how they affect the cultural identity is analysed through the framework of Peter Berger and Thomas Luckmann's theory of social construction of reality. The study is resulted from a qualitative research and was carried out with a phenomenological pattern methodology. Semi-structured interview forms was utilized and the obtained data was analysed by MAXQDA tool. The outcomes from this analysis revealed that the expectations for the social capital have been increasing in accordance with the strengthening in-group loyalties of individuals in the Facebook townmanship networks. Furthermore, it has been determined that those networks have linear and strong effects on social capital and been observed that there is a strong correlation between mutual trust and social capital. Key Words: Migration, Citizenship Networks, Townsmanship Network, Social Media, Facebook İÇİNDEKİLER Özet . ii Abstract . iii İÇİNDEKİLER . iv ŞEKİL LİSTESİ . viii TABLO LİSTESİ . x 1 GİRİŞ . 1 2 GÜNDELİK YAŞAMIN GERÇEKLİĞİNİN SOSYAL İNŞASI . 14 2. 1 İnşacı Yaklaşımın Temelleri . 14 2. 2 Sosyal İnşacılık . 20 2. 2. 1 Gündelik Yaşamın Gerçekliği . 26 2. 2. 2 Gündelik Yaşamın İnşasında Kullanılan Yapı Taşı: Dil . 30 2. 2. 3 Gündelik Yaşamın İnşasında Aktarılan Bilgi . 33 2. 2. 3. 1 Bilginin Türleri. 35 2. 2. 4 Bilgi Felsefesi- Epistemoloji . 37 2. 2. 4. 1 İnanç ve Bilginin Kaynağı Olarak Algılama . 43 2. 2. 4. 2 Bilgide Doğruluk . 46 2. 2. 4. 2. 1 Haklılandırma . 47 2. 2. 4. 3 İçselcilik ve Dışsalcılık . 49 2. 2. 5 Sosyal Epistemoloji . 50 2. 2. 6 Berger ve Luckmann’da Sosyal Gerçeklik- Bilgi Sosyolojisine Giriş . 52 2. 2. 6. 1 Nesnel Gerçeklik Olarak Toplum . 53 2. 2. 6. 1. 1 Kurumlaşma . 54 2. 2. 6. 1. 2 Meşrulaştırma . 60 2. 2. 6. 2 Öznel Gerçeklik Olarak Toplum . 62 2. 2. 7 Sosyal Gerçekliğin Korunması. 64 3 KÜLTÜR, KİMLİK ve KÜLTÜREL KİMLİĞİN İNŞASI . 66 3. 1 Berger ve Luckmann’da Kültürel Kimliğin İnşası . 66 3. 2 Sosyal Gerçekliğin İnşasında Kültür Kavramı . 67 3. 2. 1 Kültür Kamusal Bir Olgudur . 71 3. 2. 2 Kültür Toplumsal Bir İnşa Faaliyetinin Ürünüdür . 73 3. 3 Kimlik Kavramı . 74 3. 4 Kimlik Çeşitleri . 78 3. 4. 1. 1 Modern Öncesi Dünyada Kültürel Kimlik . 79 3. 4. 1. 2 Modern Dünyada Kültürel Kimlik . 81 3. 4. 1. 3 Post-Modern Dünyada Kültürel Kimlik . 85 3. 5 Bireysel ve Kolektif Kimlikler . 91 3. 5. 1 Kültürel Kimlik . 96 3. 5. 2 Kültürel Kimliğin Yıkımlayıcı Etkileri . 98 3. 6 Kültürel Kimliğin İnşası ve Mitlerin Rolü . 99 4 KÜLTÜREL KİMLİK MEKÂNI KENTE GÖÇ ve HEMŞEHRİLİK . 102 4. 1 Kent . 102 4. 1. 1 Tarihte Kentin Değişimi . 106 4. 1. 2 Kentin Kültürel Kimliği ve Belleği . 110 4. 2 Kırdan Kente: Cemaatten Cemiyete . 114 4. 2. 1 Modern Öncesi Yaşam Geleneği: Cemaat . 115 4. 2. 2 Cemaatten Cemiyete . 118 4. 2. 3 Mekân – Birey İletişimiyle Kimliğinin Aktarımı: Cemiyetin İnşası . 120 4. 3 Sosyal Bir Olgu Olarak Göç . 122 4. 3. 1. 1 Türkiye’de Dış Göç Hareketleri . 124 4. 3. 1. 2 İç Göçler . 124 4. 3. 1. 3 Türkiyede İç Göç Sorunları . 126 4. 3. 1. 3. 1 Gecekondu Sorunu . 127 4. 3. 1. 3. 2 Göç ve Kentlileş(e)me(me) . 129 4. 4 Göçün Kimlik Üzerine Etkisi: Anomi, Yabancılık, Uyumsuzluk . 130 4. 5 Kentin Bireysel Sorunlarına Çözüm: Hemşehrilik Grupları . 133 4. 5. 1 Kavramsal Olarak Hemşehrilik . 134 4. 5. 2 Tampon Mekanizmalar: Hemşehri Ağları ve Cemaatleşen Gruplar . 137 4. 5. 2. 1 Kahvehaneler. 138 4. 5. 2. 2 Hemşehri Dernekleri . 139 5 POST-MODERN BİR TAMPON KURUM: SOSYAL MEDYANIN HEMŞEHRİ AĞLARI. 142 5. 1 Sosyal Ağlar . 142 5. 2 Dijital Dünyanın Sosyal Ağları . 144 5. 2. 1 Dijital Sosyal Ağların Tarihçesi . 148 5. 2. 2 Geleneksel ve Dijital Sosyal Ağların Özelikleri . 149 5. 3 Sosyal Ağlarda Gruplar . 153 5. 3. 1 Grup Kavramı. 154 5. 3. 2 Gruplar ve Sosyal Sonuçları . 155 5. 3. 2. 1 Gruplarda Sosyal Sermayenin Oluşumu ve Kullanımı . 158 5. 3. 2. 1. 1 Sermaye Çeşitleri . 159 5. 3. 2. 1. 2 Sosyal Sermayenin Temel Unsurları . 165 5. 3. 2. 1. 3 Sosyal Ağlarda Oluşan Sosyal Sermaye . 166 5. 3. 2. 1. 4 Sosyal Sermayenin Yıkıcı Etkileri . 168 5. 3. 3 Grupların Kültürel Kimliğin İnşası Üzerine Etkisi . 170 5. 4 Sosyal Medyada Yıkıcı Gruplar: Dijital Gettolar . 174 5. 4. 1 Modern Dünyada Getto . 177 5. 4. 2 Getto Çeşitleri . 178 5. 4. 3 Post-Modern Dünyada Getto: Sosyal Medyanın Gettoları . 179 5. 4. 4 Sosyal Medya Gettolarında Kutuplaşma . 181 5. 4. 5 Sosyal Medya Gettosunun Kamusal Alana Etkisi . 185 5. 5 Sosyal Ağların Göçle İlişkisi: İlişkiler Ağı . 187 5. 5. 1 Dijital Sosyal Ağlarda Oluşan Yeni Memleket: Facebook . 188 5. 5. 1. 1 Facebook . 189 5. 5. 1. 2 Facebook Hemşehri Sayfaları . 191 6 ARAŞTIRMA . 193 6. 1 Araştırmanın Önemi . 193 6. 2 Araştırmanın Sorunsalı, Amacı ve Soruları . 194 6. 3 Araştırmanın Yöntemi . 196 6. 4 Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları . 198 6. 5 Araştırmanın Evreni ve Örneklemi . 198 6. 6 Araştırmanın Kısıtlılığı . 199 6. 7 Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formunun Oluşturulması . 200 6. 8 Araştırma Etiği . 201 6. 9 Araştırmaya İlişkin Temel Bulgular . 201 6. 9. 1 Katılımcıların Sıklıkla Kullandığı Kelimeler . 201 6. 9. 2 Katılımcıların Demografik Özellikleri . 203 6. 9. 3 Kod ve Alt-Kodların Belirlenmesi . 203 6. 9. 4 Çalışmanın Genel Haritası . 204 6. 9. 5 Kültürel Kimlik ve Hemşehriler Arası Kültürel Bağlılık . 207 6. 9. 6 Facebook Hemşehri Sayfalarının Genel Özellikleri . 215 6. 9. 7 Facebook Hemşehri Sayfalarında Güvenin İnşası. 223 6. 9. 8 Facebook Hemşehri Sayfalarında Oluşan Siyasal Destek . 229 6. 9. 9 Facebook Hemşehri Sayfalarında Oluşan Sosyal Sermaye . 234 6. 9. 10 Sosyal Gerçekliğin İnşasında Duygusal Yakınlığın Etkisi . 240 6. 9. 11 Grup İçi ve Gruplar Arası Kutuplaşma . 246 6. 9. 12 Facebook Hemşehri Sayfalarında Gettonun Oluşumu ve Kamusal Alandan Uzaklaşma . 252 6. 9. 13 Facebook Sayfalarının Hemşehriler Arası Gözetime Yönelik Etkisi . 260 6. 9. 14 Facebook Hemşehri Sayfalarında Yankı Odası ve Filtre Balonu Oluşumu . 265 6. 10 Sonuç . 268 KAYNAKÇA . 279 EKLER: . 298