Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET CİHAT ERDOĞAN
Danışman: AYKAÇ ALP ELÇİN
Özet:ÖZET Ekonomik sistem içinde yer alan karar alıcıların, ekonomiye duyduğu güven ekonomik ve finansal göstergeleri önemli ölçüde etkileyebilmektedir. Bu yüzden güven kavramı iktisat literatüründe önem verilen konular arasında yer almaktadır. Özellikle güven endekslerinin ortaya çıkışı ile birlikte, ekonomik ve finansal göstergeler ile güven endeksleri arasında bir ilişkinin varlığı ve hatta güven endekslerinin öncü gösterge olarak değerlendirilmesi literatürde tartışılan konular arasında girmiştir. Yapılan çalışmaların tutum ve yaklaşımları farklılık gösterse de, kullanılan veriler genellikle tüketici güven endeksine dayanmaktadır. Sektörel güven endeksleri gibi farklı güven endeksleri ile ekonomik ve finansal göstergeler arasındaki ilişkinin incelendiği çalışmalarla daha az karşılaşılmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, güven endeksleri ile ekonomik ve finansal göstergeler arasındaki ilişkinin manşet değerlerin yarattığı sınırlı çıktıya dayanmak yerine güven endekslerinin bileşenleri kapsamında incelenmesinin daha anlamlı olacağı hususu üzerinde durulmaktadır. Buradan hareketle incelenen ekonomik ve finansal gösterge ile ilgili eğilim anketleri/güven endeksi bileşenleri belirlenerek aralarındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ekonomik göstergeler ile anlamlı bir ilişkiye sahip alt endekslerden yararlanılarak ekonomik ve finansal göstergelerdeki kırılımları yansıtması amaçlanan yeni bir güven endeksi oluşturulmuştur. Çalışmada, 2012 Ocak - 2020 Ekim dönemi için güven endeksleri bileşenleri ile ekonomik gösterge olarak seçilmiş işsizlik, döviz kuru, enflasyon, kısa dönem faiz oranı, uzun dönem faiz oranı, konut fiyat endeksi, sanayi üretim endeksi ve perakende ticaret endeksi arasındaki ilişkiler Vektör Hata Düzeltme Modeli kullanılarak sınanmıştır. Güven endekslerinin bileşenlerinin finansal gösterge olarak seçilen borsa ve borsa alt endekslerinin volatilesi üzerindeki etkisi ARCH ailesi modelleriyle incelenmiştir. Göstergeler ile anlamlı sonuçlar ortaya çıkardığı kanısına varılan endeks bileşenlerine faktör analizi uygulanarak yeni bir güven endeksi önerisinde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Güven, Beklenti, Güven Endeksleri, Ekonomik Göstergeler, Finansal Göstergeler ABSTRACT The confidence of decision-makers in the economic system in an economy can significantly affect economic and financial indicators. For this reason, the concept of trust is among the important issues in the economics literature. Especially after the emergence of confidence indices, the existence of a relationship between economic and financial indicators and confidence indices, and even the evaluation of confidence indices as a leading indicator have been among the topics discussed in the literature. Although the attitudes and approaches of the studies differ, the data used are generally based on the consumer confidence index. Studies examining the relationship between different confidence indices, such as sectoral confidence indices, and economic and financial indicators are less frequent. In this context; it is emphasized that it would be more meaningful to examine the relationship between confidence indices and economic and financial indicators within the content of the components of confidence indices rather than relying on the limited output created by headline score. Based on this, the confidence index components related to the examined economic and/or financial indicator were determined and the relationship between them was examined. In the last part of the study, a new confidence index was created, which aims to reflect the breakdowns in economic and financial indicators by using sub-indices that have a meaningful relationship with economic indicators. In the study, the relationships between confidence indices’ components for the period of January 2012 - October 2020 and unemployment, exchange rate, inflation, short-term interest rate, long-term interest rate, housing price index, industrial production index and retail trade index selected as economic indicators are tested by using Vector Error Correction Model. The effect of the components of confidence indices on the volatility of the stock market and stock market sub-indices, which are selected as financial indicators, was analysed with ARCH family models. A new confidence index was suggested by applying factor analysis to the index components, which were thought to produce meaningful results with the indicators. Keywords: Confidence, Expectation, Confidence Indices, Economic Indicators, Financial Indicators İÇİNDEKİLER ÖZET . i ABSTRACT . iii TABLOLAR LİSTESİ . vi ŞEKİLLER LİSTESİ . vii KISALTMALAR . viii GİRİŞ . 1 1. İKTİSADİ GÜVENİN TEORİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ . 3 1. 1. Güven Kavramı . 3 1. 1. 1. Güven Tanımı . 3 1. 1. 2. Ekonomik Güven . 5 1. 2. Ekonomik Güveni Etkileyen Faktörler . 8 1. 2. 1. Beklentiler . 10 1. 2. 1. 1. Ekonomik Beklenti Kavramı . 10 1. 2. 1. 2. Beklenti Yaklaşımları . 11 1. 2. 2. Kırılganlıklar . 14 1. 3. Beklentiler ile Güven İlişkisi . 16 1. 4. Literatür . 18 1. 4. 1. Yerli Literatür . 18 1. 4. 2. Yabancı Literatür . 22 2. ENDEKSLER VE HESAPLAMA METODOLOJİSİ . 28 2. 1. Güven Endeksleri . 28 2. 1. 1. Ekonomi Güven Endeksi . 28 2. 1. 2. Tüketici Güven Endeksi . 32 2. 1. 3. Reel Kesim Güven Endeksi . 36 2. 1. 1. Finansal Hizmetler Güven Endeksi . 38 2. 1. 2. Sektörel Güven Endeksleri . 39 2. 1. 2. 1. Hizmet Sektörü Güven Endeksi . 39 2. 1. 2. 2. İnşaat Sektörü Güven Endeksi. 41 2. 1. 2. 3. Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi . 42 2. 2. Endeks Hesaplama Metodolojisi . 43 2. 3. Endekslerin Makro Ekonomik Değişkenlerle İlişkileri . 44 3. MEVCUT GÜVEN ENDEKS BİLEŞENLERİ MAKRO FİNANSAL VE MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELERİN ANALİZİ . 50 3. 1. Endeks Bileşenleri ve Göstergelere ait Tanımlar . 50 3. 2. Yöntem . 52 3. 2. 1. Vektör Hata Düzeltme Modeli . 52 3. 2. 2. Koentegrasyon Testi . 58 3. 2. 3. ARCH Ailesi Modelleri . 60 3. 3. Bulgular . 64 3. 3. 1. Birim Kök Testi . 64 3. 3. 2. VEC Modelinden Elde Edilen Bulgular . 66 3. 3. 3. ARCH Ailesi Modellerinden Elde Edilen Bulgular . 77 3. 3. 4. Değerlendirme . 82 3. 3. 5. Yeni Bir Endeks Belirleme Süreci . 87 SONUÇ . 98 EKLER . 101 KAYNAKÇA . 121