Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CEM TEMİR
Danışman: ÇANKAYA SERKAN
Özet:İÇİNDEKİLER . Vİİİ ÖZET . İİİ ABSTRACT . V TABLO LİSTESİ . Vİİ ŞEKİL LİSTESİ . Vİİİ KISLATMALAR LİSTESİ . İX GİRİŞ . 1 1 KIRILGAN BEŞLİ ÜLKE EKONOMİLERİ . 3 1. 1 Kırılgan Beşli Ülke Kavramı . 3 1. 2 Kırılgan Beşli Ülkelerin Ekonomilerinin İncelenmesi . 3 1. 2. 1 Türkiye . 3 1. 2. 2 Hindistan . 9 1. 2. 3 Brezilya . 13 1. 2. 4 Güney Afrika Cumhuriyeti . 19 1. 2. 5 Endonezya . 21 1. 3 Piyasa Kavramı ve Sermaye Piyasası . 22 1. 3. 1 Piyasa Kavramı . 22 1. 3. 2 Sermaye Piyasası . 24 1. 4 Sermaye Piyasasında Kullanılan Belli Başlı Yatırım Araçları . 26 1. 4. 1 Finansal Yatırım Araçları . 26 1. 5 Sermaye Piyasasının Dünya Çapında Gelişimi . 30 1. 6 Kırılgan Beşli Ülkelerin Sermaye Piyasası ve İşlem Hacmi Gelişiminin İncelenmesi. 31 1. 6. 1 Türkiye . 31 1. 6. 2 Hindistan . 33 1. 6. 3 Brezilya . 34 1. 6. 4 Güney Afrika Cumhuriyeti . 35 1. 6. 5 Endonezya . 36 2 YATIRIM KARARLARI VE DAVRANIŞSAL FAKTÖRLER . 38 2. 1 Yatırım ve Finansal Karar Kavramı . 38 2. 2 Finansal Yatırımda Karar Modelleri . 39 2. 3 Geleneksel Finans Kuramları ve Etkin Piyasalar Hipotezi . 39 2. 3. 1 Rasyonel Beklenti . 40 2. 3. 2 Beklenen Fayda Teorisi. 41 2. 4 Yatırımcı Davranışını Esas Alan Modeller . 42 2. 4. 1 Davranışsal Finans Kavramı ve Ortaya Çıkışı . 43 2. 4. 2 Davranışsal Finans . 44 2. 4. 3 Beklenti Teorisi . 46 2. 4. 4 Kestirmeden Verilen Kararlar (Hevristikler) ve Bilişsel Önyargılar . 47 2. 4. 3. 1 Aşırı İyimserlik . 50 2. 4. 3. 2 Aşırı Kötümserlik . 50 2. 4. 3. 3 Aşırı Güven . 52 2. 5 Geleneksel Finans ile Davranışsal Finans Arasındaki Farklılıklar . 52 2. 6 Sermaye Piyasası Yatırım Kararlarında Etkili Olan Davranışsal Faktörler’in Teorik Çerçevesi . 54 3 SERMAYE PİYASASI YATIRIM KARARLARINDA ETKİLİ OLAN DAVRANIŞSAL FAKTÖRLER: KIRILGAN BEŞLİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA . 3. 1 Araştırmanın Amacı . 59 3. 2 Konunun Önemi . 59 3. 3 Araştırma Verisi ve Kapsam . 59 3. 4 Araştırmanın Yöntemi . 61 3. 4. 1 Aşırı İyimserlik . 62 3. 4. 2 Aşırı Kötümserlik . 63 3. 4. 3 Aşırı Güven . 63 3. 4. 4 Spontan Reaksiyonlar. 64 3. 4. 5 Rasyonal Beklenti . 64 3. 5 Tanımlayıcı İstatistikler . 65 3. 6 Araştırmanın Bulguları. 66 3. 6. 1 Birim Kök Testi Sonuçları . 67 3. 6. 2 En Küçük Kareler Yöntemi ile Regresyon Tahmini Sonuçları . 68 SONUÇ VE ÖNERİLER . 72 KAYNAKÇA . 75 iii ÖZET Bu çalışmada aşırı iyimserlik, aşırı kötümserlik, aşırı güven, spontan reaksiyonlar ve rasyonel beklenti değişkenlerinin kırılgan beşli ülkelerinin sermaye piyasalarında yer alan referans borsa endekslerinin işlem hacimlerine olan etkisi araştırılmıştır. Analizde 01. 01. 2010 – 01. 01. 2020 yılları arasında günlük değerlerden oluşan veri seti kullanılmıştır. Dhaoui (2011) ve Oprean ve Tanasescu (2014) tarafından ileri sürülen model kullanılmış olup, en küçük kareler yönteminden yararlanılmıştır. Çalışma bulgularına bakıldığında kırılgan beşli ülke piyasaları arasında benzerlik ve farklılıklar tespit edilmektedir. Rasyonalite hipotezinin ve aşırı güven yanılgısının Güney Afrika Cumhuriyeti haricindeki tüm pazarlar için reddedilebileceğini göstermektedir. Tüm ülke piyasalarında benzer sonuçlar elde edildiği ve aşırı iyimserlik ve aşırı kötümserlik yanılgılarının Türkiye, Hindistan, Brezilya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Endonezya piyasalarının işlem hacimleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu tespit edilmektedir. Spontan reaksiyon ise Hindistan, Brezilya ve Endonezya ülkeleri üzerinde bir etkiye sahiptir. Çalışma sonuçlarına bakıldığında ise piyasaların çalışma şeklini kontrol edenlerin akılcı yatırımcılar olmadığı görülmekte ve işlem hacimleri, büyük ölçüde yatırımcıların rasyonel olmayan davranışlarından etkilenmektedir. Ayrıca piyasalar yatırımcıların tahmin ettiği yöne hareket ederken yatırımcılar aşırı optimist tavırlar sergilemekte, piyasalar yatırımcıların beklediği yönün tam tersine bir hareket halindeyken yatırımcılar aşırı pesimist tavırlar sergilemektedir. Özellikle bu çalışma uluslararası piyasalarda yatırım yapan oyuncular açısından farklı ülke sermaye piyasalarında farklı davranışsal faktörlerin etkili olduğunu göstermektedir. Özellikle kırılgan beşli ülke özelinde hangi faktörlerin daha etkili ve belirgin olduğu tespit edilmiş olmaktadır. Yatırım stratejisi tespit edilirken katkı sağlaması hedeflenmektedir. İleriye yönelik çalışmalarda ayrıca farklı zaman periyotlarında bu davranış şeklinde değişim sergilenmesi mümkündür. Özellikle kriz dönemlerinde sergilenen davranışlar farklılık gösterebilmektedir. Buna yönelik daha geniş bir veri seti ile kriz dönemlerini de kapsayacak çalışmaların katkı sağlaması mümkündür. iv Anahtar Kelimeler Aşırı İyimserlik, Aşırı Kötümserlik, Aşırı Güven, Spontan Reaksiyon, Kırılgan Beşli v ABSTRACT In this study, the effect of excessive optimism, excessive pessimism, excessive confidence, spontaneous reactions and rational expectation variables on the trading volumes of reference stock market indices in the capital markets of the fragile five countries was investigated. A data set consisting of daily values between 01. 01. 2010 and 01. 01. 2020 was used in the analysis. The model put forward by Dhaoui (2011) and Oprean and Tanasescu (2014) was used and the least squares method was used. Looking at the findings of the study, similarities and differences are identified between the markets of the fragile five countries. It shows that the rationality hypothesis and overconfidence misconception can be dismissed for all markets except the Republic of South Africa. Similar results were obtained in all country markets, and extreme optimism and extreme pessimism of the misconception of Turkey, India, Brazil, South Africa, Indonesia are found to have a significant impact on the trading volumes of the market. The spontaneous reaction, on the other hand, has an effect on the countries of India, Brazil and Indonesia. Looking at the results of the study, it seems that those who control the way markets work are not rational investors, and trading volumes are largely affected by the nonrational behavior of investors. In addition, as markets move in the direction expected by investors, investors exhibit extreme optimist attitudes, while markets are moving in the opposite direction expected by investors, investors exhibit extreme pesimist attitudes. In particular, this study shows that different behavioral factors are effective in different country capital markets from the point of view of players investing in international markets. Especially in the fragile five countries, it has been determined which factors are more effective and obvious. It is aimed to contribute when determining the investment strategy. In future studies, it is also possible to exhibit changes in this form of behavior over different time periods. Especially during times of crisis, the behaviors exhibited may vary. It is possible that studies covering crisis periods can contribute to this with a wider data set. vi Keywords Excessive Optimism, Excessive Pessimism, Overconfidence, Spontaneous reaction, Fragile Five