Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EMRAH SEYHAN
Danışman: ÖZ SABRİ
Özet:ÖZET Etkili bir kamu ihale sistemi tüm ülkeler için önemli bir gereklilik iken, gelişmekte olan ülkelerdeki kamu harcamaları, gelişmiş ülkelere göre ekonomik faaliyetlerin önemli bir bölümünü oluşturduğundan, özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için daha büyük önem taşımaktadır. Kamu İhale Kanunu Türkiye’deki kamu alımlarını düzenlemektedir. Fakat kamu alımlarının önemli bir kısmını istisna kapsamındaki alımlar oluşturmaktadır. Anlam olarak da Kamu İhale Kanunu’nun istisnası Kamu İhale Kanunundan ayrı tutulan, Kamu İhale Kanunu kuralları dışında anlamına gelmektedir. İstisna kapsamında alımların ortak özelliği ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kamu İhale Kanunu’na tâbi olmamasıdır. İstisna alımlar içerisindeki en büyük payın ise Kanunun 3g maddesine göre yapılan alımlar olduğu görülmektedir. Bu tez çalışmasının amacı, KİT’lerde kamu ihale kanunun istisnai hallerinin kalkınma temelli bir devlet açısından değerlendirilmesidir. KİT’lerde istisna usulüne göre yapılan alımların toplam satın almalar içerisindeki yeri ve satın alma politikalarına etkisi incelenmiştir. İş deneyim belgesi istenilen ihalelerde orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünlerinin önemi incelenmiştir. Türkiye’deki ve diğer ülkelerdeki KİT’lerde yerli ürün teşvik uygulamaları değerlendirilmiştir. Tez çalışması bu yönleri itibariyle ilk olma özelliği taşımaktadır. Literatürdeki bu açığı kapattığı görülmektedir. Araştırma metodolojisi olarak Resmi Gazete’de yayımlanmış 78 tane yönetmelik ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Kamu İhale Kurumu tarafından yayınlanan Kamu Alımları İzleme Raporları, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yayınlanan “Teşvik Uygulamalarında Etkinlik çalışma Grubu Raporu” verileri, Avrupa Birliği (AB), Kanada, Macaristan ve Birleşik Krallık için resmi websitelerindeki veriler ve değerlendirmeler dikkate alınmıştır. Araştırma sonucunda kalkınma temelli bir devlet açısından değerlendirildiğinde, istisna ihale usülleri ile belli başlı avantajlar, daha hızlı ihaleler gerçekleştirilmektedir. Bahse konu Kanun ve KHK’larla mevcut fıkralara yapılan değişme ve düzeltmelerle istisna kapsamları oldukça genişletilmiştir. İstisnaların bu şekilde genişletilmesi ise açıklığı, şeffaflığı ve rekabetin engellenmesine ve siyasi rant sahaları yaratılmasına neden olmaktadır. Bunun yanında kalkınmanın gerçekleşmesi için katkıda bulunduğu da söylenebilir. Sonuç itibariyle çalışmada ortaya konan ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun uygulanmasındaki temel sorunlar olduğu düşünülen hususların iyileştirilmesine yönelik önerilerin bu alanda yapılacak diğer çalışmalarla birlikte ihale sistemimizin günün şartlarına uygun ve ihtiyaçlara cevap veren bir yapıya kavuşturulması için kullanılabileceği değerlendirilmektedir. Yerli ürün teşviğinin ülkeler bazında incelendiğinde ülkemizin daha avantajlı olduğu görülmüştür. AB ülkelerindeki yerli ürünleri teşvik ile ilgili olarak yapılan inceleme sonucunda “yerel ürün satın alma” politikalarını engellemekte ve mal ve hizmetlerin serbest dolaşımını teşvik etmektedir. Sonuç olarak, ihale makamları, paranın karşılığını daha iyi alacağı düşünmektedir. Ülkemizde yerli ürün teşviği konusunda ciddi bir özveri vardır. Bu özveri kalkınma temelli devlet için büyük bir fırsattır. Anahtar Kelimeler: Kamu İhale Kanunu, Kamu İktisadi Kuruluşları, İstisnai Haller, kalkınma temelli devlet anlayışı. ABSTRACT An effective public procurement system was an important requirement for all countries, public spending in developing countries, because it creates an important part of economic activity compared to developed countries, especially more important for developing countries such as Turkey. Public Procurement Law regulates public procurement in Turkey. However, an important part of public procurements is made within the scope of exception. In terms of meaning, the exception of the Public Procurement Law means excluding the rules of the Public Procurement Law, which is separated from the Public Procurement Law. The common feature of purchases within the scope of exception is that they are not subject to the Public Procurement Law, except for penalties and prohibition of tenders. It is seen that the biggest share in the exception purchases is the purchases made according to the article 3g of the Law. The aim of this thesis is to evaluate the exceptions of the public procurement law in SEEs in terms of a development-based state. The place of purchases made according to the exception procedure in SEEs in total purchases and their effect on purchasing policies were examined. The importance of medium and high technology industrial products has been examined in the tenders for which work experience certificate is requested. Domestic product incentive practices in SEEs in Turkey and other countries were evaluated. The thesis study has the feature of being the first in terms of these aspects. It seems to fill this gap in the literature. As a research methodology, 78 regulations and Presidential Decrees published in the Official Gazette, Public Procurement Monitoring Reports published by the Public Procurement Authority, “Efficiency Working Group Report on Incentive Practices” published by the Presidency of Strategy and Budget, European Union (EU), Canada, For Hungary and the United Kingdom, the data and evaluations on the official websites have been taken into account. As a result of the research, when evaluated in terms of a development-based state, certain advantages and faster tenders are realized with exceptional tender procedures. With the amendments and corrections made to the existing paragraphs with the said Law and Decree Laws, the scope of exceptions has been considerably expanded. Expanding the exceptions in this way causes openness, transparency and inhibition of competition and creates political profit areas. In addition, it can be said that it contributes to the realization of development. As a result, it is evaluated that the suggestions for improving the issues that are thought to be the main problems in the implementation of the Public Procurement Law No. 4734, together with other studies to be carried out in this area, can be used to make our procurement system a structure that meets the current conditions and meets the needs. When domestic product incentives are analyzed on the basis of countries, it is seen that our country is more advantageous. As a result of the examination made regarding the promotion of domestic products in EU countries, it prevents the "buying local products" policies and encourages the free movement of goods and services. As a result, contracting authorities feel that they will get better value for money. There is a serious dedication to the promotion of domestic products in our country. This dedication is a great opportunity for a development-based state. Keywords: Public Procurement Law, Public Economic Organizations, Exceptional Cases, development-based state understanding İÇİNDEKİLER TABLOLAR LİSTESİ. vi ÖZET . vii ABSTRACT. ix GİRİŞ . 1 1. KAMU İHALE KANUNU . 5 1. 1. Kamu İhale Kanunu İle İlgili Bilgiler . 5 1. 1. 1. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu (Yürürlükten Kalkan). 5 1. 1. 2. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu (Yürürlükte Olan). 5 1. 1. 3. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Arasındaki Farklar. 6 1. 2. İhale Kavramı ve Amacı . 8 1. 2. 1. İhale Kavramı. 8 1. 2. 2. Kamu İhale Kanunu’nun Amacı ve İhale Yapmanın Amacı . 9 1. 3 Temel İlkeler. 9 1. 4. Etkili kamu ihale sistemi. 11 1. 4. 1. Avrupa Birliği'nde etkili kamu alımları sistemi . 12 1. 4. 2. Türkiye'de kamu alımları sistemi. 13 2. İHALE SÜRECİ VE İSTİSNANIN UYGULAMASI. 16 2. 1. İhaleye Hazırlık İşlemleri. 16 2. 1. 1. İhtiyacın Tanımlanması-Teknik Şartnamenin Hazırlanması. 16 2. 1. 2. Yaklaşık Maliyetin Tespitine İlişkin İlkeler. 17 2. 1. 3. Eşik Değer. 18 2. 1. 4. İhale Komisyonun Kurulması . 18 2. 2. İhale Usulünün Belirlenmesi (İstisna kapsamında alım, Kanun kapsamında alım). 19 2. 2. 1. İstisna Kapsamında Alım. 19 2. 2. 2. Kanun Kapsamında Alım. 19 2. 2. 2. 1. İhale Yoluyla Alım. 20 2. 2. 2. 1. 1 İhale Usulleri. 20 2. 2. 2. 1. 2. Açık ihale . 20 2. 2. 2. 1. 3. Belli istekliler arasında ihale. 20 2. 2. 2. 1. 4. Pazarlık usulü. 21 2. 2. 2. 2. Doğrudan temin. 21 2. 3. İhale İlanı . 22 2. 4. İhale Öncesi Yapılacak İşlemler . 22 2. 5. İdari Şartname ve Sözleşme Tasarısı Hazırlanırken Karar Verilecek Temel Hususlar. 23 2. 6. Teklif Türünün Belirlenmesi. 23 2. 6. 1. Teklif Geçerlilik Süresi. 23 2. 6. 2. Yeterlik Kriterleri (Genel ilkeler) . 24 2. 7. İhaleye Katılamayacak Olanlar, Yasak Fiil ve Davranışlar, İsteklilerin Ceza Sorumluluğu. 24 2. 8. Görevlilerin Ceza Sorumluluğu . 25 2. 9. Tekliflerin Hazırlanması ve İdareye Sunulması. 26 2. 10. Tekliflerin Alınması ve Açılması. 26 2. 11. Tekliflerin Kapalı Oturumda Değerlendirilmesi. 27 2. 12. İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması . 27 2. 13. Şikayet ve İtirazen Şikayet Süreci. 28 2. 14. Sözleşmeye Davet ve Sözleşmenin İmzalanması. 29 2. 15. Sonuç Bildirimi. 29 3. KAMU İKTİSADİ KURULUŞLARIN SATINALMA YÖNETİMİNDE KAMU İHALE KANUNUN İSTİSNAİ HALLERİNİN KALKINMA TEMELLİ BİR DEVLET AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ . 30 3. 1. Araştırmanın Amacı. 30 3. 2. Araştırmanın Metodolojisi . 30 3. 3. Kanundan İstisna Tutulan Alımlar ve İdareler. 31 3. 4. İstisna Kapsamında İhale /Alım Yöntemleri. 38 3. 5. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (g) bendi uygulamasının İstisnalar İçerisindeki Yeri . 46 3. 6. Yerli İstekli, Yerli Malı, Fiyat Avantajı Mevzuat Düzenlemeleri . 47 3. 7. Orta ve Yüksek Teknolojili Sanayi Ürünler. 48 3. 8. İstisnanın KİT’lerdeki Yeri ve Satın Alma Politikalarına Etkisi . 50 3. 8. 1. Sözleşme Bilgisi Gelen İhaleler ve İdare Bilgileri. 50 3. 8. 2. İhale Yürüten İdarelerin Harcama Yaptığı Finansman Kaynağına Göre Dağılımı. 51 3. 8. 3. İstisna Kapsamındaki Kamu Alımlarının İhale Türü ve İlgili Kanun Madde/Bentlerine Göre Dağılımı. 52 3. 8. 4. İstisna Kapsamı İçinde İhale Yürüten İdarelerin Harcama Yaptığı Finansman Kaynağına İlşikin Dağılımı. 54 3. 8. 5. İhaleyi Gerçekleştiren En Üst İdareye Göre Kamu Alımlarının Sayısı ve Tutarı. 54 3. 8. 6. KİB’de Yayımlanan İhale İlanların İhale Türü ve İhale Usulüne Göre Dağılımı. 55 3. 8. 7. KİT Bazında Alınmakta Olan Teyit Sayısı ile Toplam Teyit Sayısı Arasındaki Payı. 56 3. 9. Türkiye’deki KİT’lerde Yerli Ürün Teşvik Uygulamaları. 56 3. 10. Diğer Ülkelerde Yerli Ürünlere Teşvik Uygulamaları. 58 3. 10. 1. Avrupa Birliği (AB). 58 3. 10. 2. Kanada . 60 3. 10. 3. Macaristan. 61 3. 10. 4. Birleşik Krallık. 62 3. 11. KİT’lerde Kamu İhale Kanunun İstisnai Hallerinin Kalkınma Temelli Bir Devlet Açısından Değerlendirilmesi. 64 4. SONUÇ. 67 KAYNAKÇA. 7