Türkiye’de vergi denetim mekanizması : uygulama örnekleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muhasebe Ve Denetim Ana Bilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Abdulkadir Han Hasbayram

Danışman: GENCAY KARAKAYA

Özet:

Denetim kavramı, yas?amın tüm alanlarında kendisine uygulama alanı bulan ve çok eski çag?lardan beri de uygulama gereksinimi duyulan bir savunma mekanizması olup bu yönüyle özellikle sosyal ve ekonomik alanlarda hayati öneme sahip bir kavramdır. Çünkü denetim sayesinde herhangi bir sistemin önceden belirlenmis? prosedür ve amaca uygun olarak is?leyip is?lemedig?i tespit edilip bu sistemin aksayan yönleri onarılabilir.Toplumsal hayatın bir gereg?i olan kamusal alan da kuralları önceden belirlenmis? ve esas amacı kamusal hizmetlerin yerine getirilmesi ve ülke refahı olan bir sosyoekonomik sistemdir.Kamusal hizmetlerin yeterli ve kaliteli bir s?ekilde yerine getirilebilmesi için kamusal otoritenin bir finansman kaynag?ına ihtiyacı vardır. Kamunun en önemli finansman kaynag?ı ise vergilerdir.Ülkemizde hem kamu harcamalarının hem de devletin ihtiyaçlarının kars?ılanması için gerekli kamu geliri olan vergilerin tahsili beyan sistemine dayanmaktadır. Vergi yükümlüleri vergilerinin büyük bir kısmını kendi beyanlarına göre bildirip öderler. Tüm beyana dayalı vergi sistemlerinde oldug?u gibi ülkemizde de mükellefler, ödeyecekleri vergilerin harcanabilir gelirlerini azaltması gibi ekonomik ve dig?er bas?ka sosyal ve psikolojik nedenlerden ötürü daha az vergi ödemek için gelirlerini eksik beyan etme veya hiç beyan etmeme gibi yollara bas?vururlar. Bu nedenle de özellikle beyan edilen vergilerin dog?rulug?unun ve bu vergilerin dog?dug?u olayların gerçeklig?inin aras?tırılarak kontrol edilmesi gerekir.Vergiyi dog?uran olayların ve vergi matrahlarının kontrolü ise ancak etkin ve verimli bir vergi denetim sistemi olus?turularak sag?lanabilir. Çünkü vergi denetimi bir yandan kamu gelirlerindeki erozyonu önlerken dig?er yandan da hem vergi idaresine hem de vergi mükelleflerine ileride ug?rayabilecekleri zararlara kars?ı onlara yol gösteren bir rehber nitelig?i de tas?ır.Tüm dünyada yas?anan sosyal, ekonomik ve teknolojik deg?is?im ve gelis?melerle birlikte ülkemizde de her alanda oldug?u gibi vergi denetim sisteminin de yasal, yönetsel ve uygulama zeminlerinde köklü deg?is?iklikler yas?anmıs? ve yas?anmaya da devam etmektedir.Eg?er ülkemizde kökleri çok eski zamanlara uzanan vergi denetim sistemi de bu gelis?melere entegre olabilir ve toplumsal anlamda vergi bilincinin olus?masına katkı sag?layacak yasal, idari ve yargısal altyapı teknolojik uygulamalar es?lig?inde olus?turulmaya devam edilebilirse vergi tahsilatı son yıllardaki artıs? trendine devam edecektir.Bu çalıs?manın amacı Türkiye’de vergi denetim sisteminin yasal ve yönetsel yapısının incelenerek, teknolojik gelis?melere entegre olan vergi denetim uygulamalarında kars?ılas?ılan sorunların ortaya konulmak sureti ile bu sorunların vergi tahsilatı ve vergi bilincine olan etkilerinin Cumhur Bas?kanlıg?ı Strateji ve Bütçe Bas?kanlıg?ı (SBB), Hazine ve Maliye Bakanlıg?ı(HMB) ve Gelir İdaresi Bas?kanlıg?ı(GİB) sayısal ve grafiksel verileri rehberlig?inde aras?tırılarak bunlara çözüm önerileri sunmaktır.Anahtar Kelimeler: Kamu Harcamaları, Denetim, Vergi denetimi, Vergiyi Dog?uran Olay.