Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikası Kurulu kararlarını etkileyen faktörler


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NECATİ ŞAHİN

Danışman: ERSOY HİCABİ

Özet:

ÖNSÖZ İstanbul Ticaret Üniversitesinde Yüksek Lisans eğitimine başlamama vesile olan, eğitim sürecinde ilgi ve desteklerini hiç eksik etmeyen ve tez danışmanlığımı da üstlenen değerli hocam Sayın Dr. Hicabi Ersoy’a en kalbi teşekkürlerimi sunuyorum. Eğitim sürecinde sürekli desteğini ve ilgisini hissettiğim, tez konusu seçmemde de katkılarını esirgemeyen değerli hocam Prof. Dr. Nazım Ekren ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında mesai arkadaşlığı yapma gururunu taşıdığım, sürekli destek ve ilgilerini gördüğüm değerli hocalarım Prof. Dr. Necdet Şensoy ve Prof. Dr. Hasan Türedi’ye şükranlarımı sunuyorum. Özellikle matematiksel model konusunda çok yardım ve desteklerini gördüğüm mesai arkadaşlarım Dr. M. Fatih Ekinci ve Dr. Cem Eyerci ile kardeşim Dr. Cemile Şahin’e özel teşekkür borcum var. Teze katkıları ve ufuk açıcı değerlendirmeleri dolayısıyla jüri üyeleri saygıdeğer hocalarım Dr. Muhittin Adıgüzel ve Dr. Bülent Günceler’e teşekkür ediyorum. Ayrıca gerek Üniversitede derslerine katılarak faydalandığım, gerek tezin hazırlanması aşamasında eserlerinden istifade ettiğim bütün hocalarıma saygılar sunuyorum. Nihayet, bu süreçte sürekli teşvik, destek ve sağladığı motivasyonla bana yardımcı olan, rahat ve huzurlu bir çalışma ortamı hazırlayan, hayat arkadaşım, sevgili eşim Handan Nisrin Şahin de özel bir teşekkürü hak ediyor. vii İÇİNDEKİLER ÖZET . iii ABSTRACT. v ÖNSÖZ . vi KISALTMALAR . xii GİRİŞ . 1 BİRİNCİ BÖLÜM . 4 MERKEZ BANKACILIĞININ KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ. 4 1. 1. Merkez Bankacılığının Tarihçesi . 5 1. 2. Merkez Bankasının Görevleri ve Fonksiyonları . 10 İKİNCİ BÖLÜM. 16 KAVRAMSAL VE KURAMSAL OLARAK PARA POLİTİKALARI. 16 2. 1. Para Politikasının Amaçları . 17 2. 1. 1. Fiyat İstikrarı. 18 2. 1. 2. Finansal İstikrar. 21 2. 1. 3. Ekonomik Büyüme ve İstihdam. 23 2. 2. Para Politikasının Araçları . 24 2. 2. 1. Kısa Vadeli Faiz Oranları . 24 2. 2. 1. 1. Parasal Aktarım Mekanizması . 25 2. 2. 1. 1. 1. Faiz Kanalı . 27 2. 2. 1. 1. 2. Varlık Fiyatları Kanalı . 28 2. 2. 1. 1. 3. Beklentiler Kanalı . 28 2. 2. 1. 1. 4. Döviz Kuru Kanalı. 28 2. 2. 2. Açık Piyasa İşlemleri . 29 2. 2. 3. Reeskont Politikası ve Reeskont Oranları. 32 2. 2. 4. Zorunlu Karşılıklar. 33 2. 2. 5. İletişim Politikası . 35 2. 2. 6. Diğer Araçlar. 37 2. 2. 6. 1. Parasal Genişleme . 37 viii 2. 2. 6. 2. Kredi Genişlemesi. 38 2. 2. 6. 3. Döviz Müdahaleleri ve İhaleleri. 38 2. 3. Para Politikası Rejimleri . 39 2. 3. 1. Parasal Hedefleme. 40 2. 3. 2. Döviz Kuru Hedeflemesi . 43 2. 3. 3. Enflasyon Hedeflemesi . 45 2. 3. 3. 1. Enflasyon Hedeflemesinin Tanımı ve Özellikleri. 48 2. 3. 3. 2. Enflasyon Hedeflemesinin Ön Şartları. 48 2. 3. 3. 3. Enflasyon Hedeflemesinin Operasyonel Çerçevesi . 51 2. 3. 3. 4. Türkiye’de Enflasyon Hedeflemesi. 53 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM . 57 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI (TCMB) PARA POLİTİKASI KURULU (PPK) KARARLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER. 57 3. 1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Karar Alma Süreci . 61 3. 2. Bazı İktisadi Göstergelerin Para Politikasının Oluşmasındaki Rollerinin Model Kurularak İncelenmesi. 64 3. 2. 1. Model . 64 3. 2. 2. Değişkenler . 65 3. 2. 3. İnceleme. 67 3. 3. PPK Kararlarını Etkileyen Faktörlere PPK Karar Metinlerinde Kullanılan İfadelerden Hareketle Ulaşılması. 72 SONUÇ . 77 EKLER . 80 KAYNAKÇA. 93