Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Finans Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Berk Gülener
Danışman: NAZIM EKREN
Özet:ÖZET Küreselleşen ve dönüşen dünyada tasarruf fazlası olan ülkelerden tasarruf açığı olan ülkelere kaynak transferleri, yarattığı imkânlar/zorluklar bakımından önemli bir konu olarak ele alınmaktadır. Özellikle, yükselen piyasaların dengeli bir gelişim süreci izlemeleri için sermaye akımlarının rolünün belirlenmesi ve sistemde oluşturabileceği imkânlar ya da zorlukların öngörülmesi oldukça önemlidir. Bu bağlamda çalışma, uluslararası sermaye akımlarının yükselen piyasalarda makroekonomik performansa olan etkileri analiz edilmiştir. Bu çalışmada öncelikle 7 yükselen piyasa ekonomisi için sermaye akımlarının kriz dönemlerindeki değişimi incelenmiştir. İnceleme yapılırken 2007-2010/2018-2021 dönemine ait veriler kullanılmıştır. Daha sonra Türkiye için sermaye akımlarının makroekonomik performansa etkisini ölçmek amacıyla 2000-2021 dönemine ait çeyreklik veriler için ARDL Modeli kullanılmış ve uzun dönem/kısa dönem ilişkileri analiz edilmiştir. Çalışmada makroekonomik performans için GSYH, enflasyon, işsizlik ve döviz kuru kullanılmış ancak GSYH dışındaki göstergeler için sermaye akımları ile istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilememiştir. Sonuçlara göre, GSYH’ye sermaye yatırımlarının ve alt bileşenlerinin net hata noksanın ve rezervlerin 2001 Bankacılık Krizi ile 2008 Finans Krizi’nin etkisi olduğu belirlenmiştir. Çalışma, literatürden sermaye akımlarının alt bileşenleri bazında incelenmesi yönüyle literatüre katkı sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: ARDL, Doğrudan Yatırımlar, Portföy Yatırımları, Sermaye Akımları, Yükselen Piyasalar ii ABSTRACT In a globalizing and transforming world, resource transfer from countries with surplus savings to countries with savings deficit is considered as an important issue in terms of the opportunities/difficulties it creates. Especially for emerging markets, determining the role of capital flows in the development process is important in terms of foreseeing the opportunities/difficulties that will arise. In this context, the study examines the effects of international capital flows on macroeconomic performance in emerging markets. In this study, first of all, the changes in capital flows during crisis periods for 7 emerging market economies were examined. Data belonging to the period 2007-2010 /2018-2021 were used while conducting the analysis. Then, in order to measure the effect of capital flows on macroeconomic performance for Turkey, ARDL Model was used for the quarterly data of 2000-2021 period and long-term/short-term relationships were analyzed. In the study, GDP, inflation, unemployment and exchange rate were used for macroeconomic performance, but no statistically significant results could be obtained with capital flows for indicators other than GDP. According to results, it has been determined that the net errors and omissions of capital investments and sub-components of GDP and reserves to the 2001 Banking Crisis and 2008 Financial Crisis are the effects. The study contributed to the literature in terms of examining capital flows on the basis of sub-components. Keywords: ARDL, Direct Investments, Portfolio Investments, Capital Flows, Emerging Markets iii ÖNSÖZ Çalışmada uluslararası sermaye akımlarının ulusal makroekonomik performans göstergelerine etkisinin analizini Türkiye ve Yükselen Piyasalar özelinde mukayeseli olarak incelenmiştir. Her tez çalışmasının ortaya çıkışında büyük emekler, sonsuz tüketilen zamanlar ve her şey de olduğu gibi kaçırılan başka anların birikimi vardır. Bu çalışmayı yaparken benim fırsat maliyetimi en aza indiren, sağlam bir yol haritası çizerek konunun planlanmasında, sürecin tamamlanmasında desteklerini esirgemeyen kıymetli danışmanım Prof. Dr. Nazım Ekren’e minnettarım. Ayrıca Prof. Dr. Salih DURER ve Doç. Dr. Hicabi ERSOY hocalarıma değerli katkı ve yönlendirmeleri için teşekkür ederim. Bu zorlu tez sürecinin tüm aşamalarında yanımda durarak desteği ile ilerlememi sağlayan, yorumları ile değerli katkılar sunan Dr. Mefule Erdoğan Fındıkçı'ya ayrıca teşekkür etmeliyim. Son olarak her sürecin bir cefa kısmı vardır. Benim her türlü sorunuma birlikte göğüs geren, her sevincimi sonuna kadar paylaşan, eğitim hayatım boyunca benden maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen canım aileme de teşekkürü bir borç bilirim. iv İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET . i ÖNSÖZ . iii TABLO LİSTESİ . vi ŞEKİLLER LİSTESİ . viii KISALTMALAR . ix GİRİŞ . 10 1. ULUSLARARASI SERMAYE YATIRIMLARININ KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ . 12 1. 1. Uluslararası Sermaye Kavramı . 12 1. 2. Uluslararası Sermaye Akımlarının Türleri . 14 1. 2. 1. Uzun Dönem Sermaye Yatırımları. 15 1. 2. 2. Kısa Dönem Sermaye Yatırımları . 20 1. 3. Uluslararası Sermaye Yatırımlarını Belirleyen Faktörler . 25 1. 3. 1. Mikro-Ekonominin Belirleyicileri . 25 1. 3. 2. Makroekonomik Belirleyicileri . 26 2. ULUSLARARASI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİ POLİTİĞİ . 28 2. 1. Uluslararası Sermaye Yatırımların Ekonomik Etkileri . 28 2. 1. 1. Büyüme . 29 2. 1. 2. Ticaret . 30 2. 1. 3. Enflasyon . 31 2. 1. 4. İşsizlik . 32 2. 1. 5. Cari Denge . 33 2. 2. Uluslararası Sermaye Yatırımlarının Finansal Piyasalara Etkisi . 34 2. 3. Uluslarasın Sermaye Akımlarının Ülkelere Göre Değişim Trendi . 34 2. 3. 1. Gelişmiş Ülkelerde Uluslararası Sermaye Akımları . 34 2. 3. 2. Gelişmekte Olan Ülkelerde Uluslararası Sermaye Akımları . 39 3. ULUSLARARASI SERMAYE YATIRIMLARININ MAKROEKONOMİK GÖSTERGELERE ETKİSİNİN ANALİZİ . 44 3. 1. Literatür Taraması . 44 3. 1. Veri ve Yöntem . 46 3. 1. 1. Veri ve Model . 46 3. 1. 2. ARDL Modeli . 48 v 3. 1. 3. Birim Kök Testi . 48 3. 2. Bulgular . 49 3. 2. 1. Yükselen Piyasa Ekonomilerinin İncelenmesi . 49 3. 2. 2. Türkiye’de Sermaye Akımlarının Makroekonomik Performans Göstergelerine Etkisinin ARDL Modeli ile İncelenmesi . 58 SONUÇ . 71 KAYNAKÇA . 74 vi