Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Finans Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET ÇARBOĞA
Danışman: KASIMOĞLU MURAT
Özet:ÖZET Faizsiz bankacılık olarak bilinen katılım bankacılığının faaliyetlerinin sürdürülebilirliği açısından likidite riski önemlidir. Bu çalışmanın amacı katılım bankalarının likidite riskini önleyici sermaye piyasası araçlarının yönetimini irdelemektir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak Türkiye’de katılım bankacılığının tarihi ele alınmıştır ve yatırım ve proje finansmanı süreçlerinde sukuk veya kira sertifikalarının ihraçları irdelenmiştir. Daha sonra katılım bankalarının karşılaşabilecekleri risk unsurları incelenmiş ve ardından likidite riskini önleyici olarak sermaye piyasası araçlarından biri olarak sukuk ihracı ile katılım bankalarının sermaye yeterlilik oranları arasındaki korelasyonuna bakılmıştır. Oran analizi ile Türkiye’deki katılım bankalarının sermaye yeterlilik oranları ile Sukuk ihraçları arasındaki ilişki incelenmiştir. Analiz sonucunda sukuk ihracının likidite riskini önleyici bir araç olarak kullanılabileceği tespit edilmiştir. Özellikle iki bankada derinliğin olduğu son üç yılda SYR ile sukuk ihraçları arasında ilişki olduğu tespit edilmiştir. SYR düştükçe, bankaların artan likidite risklerini azaltmak için sukuk ihracına daha fazla odaklandıkları ve Pazar paylarını arttırdıkları görülmüştür. Katılım bankaları likidite yeterliliklerini güçlendirebilmek için finansal ürün ve hizmet çeşitliliklerini arttırmalıdır. Anahtar Kelimeler: Katılım Bankacılığı, Likidite Riski, Sermaye Piyasası Ürünleri, Sermaye Yeterlilik Oranı, Oran Analizi İÇİNDEKİLER Sayfa No: ÖZET . V ABSTRACT. VI İÇİNDEKİLER . VII TABLO LİSTESİ. XI ŞEKİL LİSTESİ. XII KISALTMALAR . XII GİRİŞ . 1 1. KATILIM BANKACILIĞININ GELİŞİMİ VE SEKTÖREL YAPININ ANALİZİ. 2 1. 1. Bankacılık Sektörünün Gelişimi . 2 1. 2. Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Gelişimi . 5 1. 3. Katılım Bankacılığı. 9 1. 3. 1. Katılım Bankacılığı Fikrinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi . 11 1. 3. 2. Katılım Bankacılığının Ortaya Çıkmasına Neden Olan Faktörler. 12 1. 3. 2. 1. Dini Nedenler. 12 1. 3. 2. 2. Ekonomik Nedenler. 13 1. 3. 2. 3. Sosyal Nedenler. 14 1. 3. 2. 4. Siyasi Nedenler. 14 1. 3. 3. Katılım Bankacılığının Temel İlkeleri . 15 1. 3. 3. 1. Faiz Yasağı . 15 1. 3. 3. 2. Belirsizlik ve Risk Yasağı. 15 1. 3. 3. 3. Haram ve Yasadışı Mallara Yatırım Yasağı . 15 1. 3. 3. 4. Kâr-Zarar Paylaşımı (Risk Paylaşımı) İlkesi . 16 1. 3. 3. 5. Bankacılık İşlemlerinde Reel Bir Ticari İşlemin Olması İlkesi. 16 1. 3. 4. Katılım Bankalarının Fon Toplama Yöntemleri. 16 1. 3. 4. 1. Cari Hesap. 17 1. 3. 4. 2. Kar ve Zarara Katılım Hesabı. 17 1. 3. 4. 3. Vekâlet. 17 1. 3. 5. Katılım Bankalarının Fon Kullanım Yöntemleri . 18 VIII 1. 3. 5. 1. Murabaha . 18 1. 3. 5. 2. Müşareke. 19 1. 3. 5. 3. Selem ve İstisna . 20 1. 3. 5. 4. Mudarebe . 20 1. 3. 5. 5. İcare . 21 1. 3. 5. 6. Karz-ı Hasen . 22 1. 3. 5. 7. Sukuk . 22 2. BANKACILIKTA RİSK KAVRAMI VE LİKİDİTE RİSKİ. 24 2. 1. Risk Kavramı . 25 2. 2. Bankacılıkta Risk Kavramı . 26 2. 3. Bankacılıkta Risk Türleri. 29 2. 3. 1. Sistematik Riskler. 31 2. 3. 1. 1. Faiz Oranı Riski. 31 2. 3. 1. 2. Döviz Kuru Riski. 32 2. 3. 1. 3. Piyasa Riski. 34 2. 3. 1. 4. Menkul Kıymet Fiyat Riski . 34 2. 3. 1. 5. Ülke Riski . 35 2. 3. 2. Sistematik Olmayan Riskler . 35 2. 3. 2. 1. Operasyonel Risk. 36 2. 3. 2. 2. Kredi Riski. 37 2. 3. 2. 3. Likidite Riski . 38 2. 4. Bankacılıkta Likidite Riski . 38 2. 4. 1. Bankacılıkta Likidite Kavramı. 38 2. 4. 2. Bankacılıkta Likidite Riski . 40 2. 4. 3. Basel III Kriterlerine Göre Likidite Riski. 43 2. 4. 3. 1. Likidite Karşılama Oranı . 44 2. 4. 3. 2. Net İstikrarlı Fonlama Oranı. 45 2. 4. 4. Likidite Riski Türleri . 45 2. 4. 4. 1. Merkez Bankası Likiditesi. 47 2. 4. 4. 2. Fonlamaya İlişkin Likidite Riski . 48 2. 4. 4. 3. Piyasaya İlişkin Likidite Riski. 49 2. 4. 5. Likidite Riskinin Kaynakları. 49 2. 4. 5. 1. Refinansman Riski. 50 IX 2. 4. 5. 2. Tahsilatlarda Gecikme Riski. 50 2. 4. 5. 3. Beklenmeyen Nakit Çıkışlarına İlişkin Riskler . 51 2. 4. 6. Likidite Risk Yönetimi . 51 2. 4. 7. Likidite Riskine Yönelik Önlemler. 53 2. 4. 7. 1. Aktif Yönetime İlişkin Önlemler. 53 2. 4. 7. 2. Pasif Yönetime İlişkin Önlemler . 54 2. 4. 8. Likidite Risk Ölçümüne Yönelik Yaklaşımlar . 55 2. 4. 8. 1. Likidite Farkı Analizi. 55 2. 4. 8. 2. Likidite Rasyo Analizi. 55 2. 4. 8. 3. Stok Yaklaşımı. 56 2. 4. 8. 4. Akış Yaklaşımı . 56 2. 4. 8. 5. Likidite Yaklaşımı . 57 2. 4. 9. Türkiye’de Bankacılıkta Risk Yönetimine İlişkin Düzenlemeler. 57 3. KATILIM BANKACILIĞINDA LİKİDE RİSKİNİN SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI İLE YÖNETİMİ. 59 3. 1. Oran Analizi (Rasyo Analizi) . 60 KAYNAKÇA. 69