Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZLEM DEMİROĞLU
Danışman: AYKAÇ ALP ELÇİN
Özet:Serbest ticaret anlaşmaları (STA) uluslararası ticaretin en önemli unsurlarından biridir. Uluslararası ticaret ekonomik kalkınmayı hızlandıran çok önemli bir araç olduğundan, STA'lardan en yüksek faydayı elde etmek Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkeler için çok önemlidir. Buradan hareketle bu çalışmada STA'ların Türkiye’nin dış ticareti üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışmada çekim modeli uygulamasındaki son gelişmeler dikkate alınarak yapısal çekim modeli kullanılmış ve 92 ülkenin 1988-2016 yılları arasındaki ticaret verileri kullanılarak STA'ların Türkiye’nin dış ticaretine etkileri araştırılmıştır. STA etkileri makro düzeyde değerlendirildiğinde elde edilen sonuçlar, STA’ların Türkiye'nin ihracat ve ithalatında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir etki yaptığını göstermektedir. Ancak bu etki dünya çapında muhtelif STA’ların etkileri konusunda yapılmış çok sayıda çalışmayı bir arada değerlendiren 2 farklı meta-analizde elde edilen ortalama STA etkisine göre daha düşüktür. STA etkileri her bir anlaşma için ayrı ayrı incelendiğinde ise etkilerde mikro düzeyde önemli ölçüde heterojenlik olduğu görülmektedir. Hatta aynı anlaşmanın içinde, ticaretin yönüne bağlı olarak dahi etkiler önemli ölçüde değişmektedir. Bu çalışmada elde edilen bulgular, bazı STA'ların Türkiye'nin ihracatı üzerinde güçlü ve pozitif bir etkisi olurken, diğerlerinin hiçbir etkisi olmadığı veya olumsuz etkisi olduğunu göstermektedir. İhracatın arttırılması ve STA’lardan daha fazla kazanım elde edilmesi için anlaşma etkilerindeki bu heterojenliğin nedenlerini anlamak ve gelecekteki müzakereler için gerekli önlemleri almak çok önemlidir. Heterojenliğin sebepleri değerlendirildiğinde vergilerdeki anlaşma kaynaklı indirimin STA'ların başarılarını belirleyen en önemli kriterlerden biri olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, STA etkisinin sadece vergi indirimlerinin değil muhtelif kriterlerin birleşik etkisi olduğu anlaşılmaktadır.