Ortadoğu’da Hafıza Mekânı Olarak Kahvehaneler: Necib Mahfuz’un “Kuştimur Kahvehanesi” Örneği

II.ULUSAL SİYASET BİLİMİ KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 7 - 08 Ekim 2023, ss.19-20

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: Ankara
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.19-20
İstanbul Ticaret Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Romanlarında Mısır toplumunun modernleşme sürecini ve kritik siyasal olayların yarattığı toplumsal değişimi ve bunalımlarını gerçekçi bir bakış açısıyla ele alan Necib Mahfuz’un Kuştimur Kahvehanesi adlı romanında 20. yüzyılda Mısır’da yaşanan dönüşümü anlatmaktadır. Nobel Ödüllü yazarın son romanı olan eserinde, Mısır’ın siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik problemlerini Mısır toplumun simgeleyen karakterler üzerinden ele almaktadır. Mısırlı bir edebiyatçının gözünden kahvehane kültürünü anlat Mahfuz, Mısır toplumu için önemli bir yere sahip olduğunu düşündüğü kahvehaneyi romanın merkezine almıştır. Kahramanların Kuştimur Kahvehanesi’ndeki sohbetleri üzerinden 20. Yüzyılın siyasi olayları olan 2. Dünya Savaşı, 1952 darbesi, Hür subaylar ve Abdülnasır Yönetimi, Vafd Partisi önderliğinde milliyetçi akımlar, Müslüman kardeşler, 1967 Arap-İsrail Savaşı, Enver Sedat iktidarı, ekonomik çalkantılar ele alınmaktadır. Kahvehanelerin edebiyatın içine girmesi, sosyalleşme mekânı olarak toplumsal hafızadaki öneminin bir göstergesidir. Toplumsal döngüyü oluşturan değerler arasındaki kahvehaneler, iletişimi sağlayan çeşitli sosyal tabakaların sosyalleşme mekânı olarak Ortadoğu coğrafyasındaki kamusal mekânlardan biridir. Kahvehaneler sanat, bilim, edebiyat, politika, kişisel sorunlar, dini sohbetler ve günlük haberlerin konuşulup tartışıldığı toplumu yansıtan hafıza mekânlarıdır. Bu çalışmada Mahfuz’un Kuştimur Kahvehanesi adlı romanı Mısırlı bir edebiyatçının gözünden kahvehanenin, toplumsal yaşamın bir mekâna yansıması şeklinde ele alarak Mısır’daki siyasi ve toplumsal dönüşümü romandaki kahvehane müdavimlerinin anıları üzerinden açıklanmaya çalışılacaktır.