Akademik Veri Yönetim Sistemi
44. Yöneylem Araştırması / Endüstri Mühendisliği Kongresi, Ankara, Türkiye, 25 - 27 Haziran 2025, ss.131, (Özet Bildiri)
˙Insansız hava ara¸clarının (˙IHA) lojistik sekt¨or¨unde kullanımı giderek yaygınla¸smaktadır. Kargo da˘gıtımında
˙IHA kullanımının ¨onemi, maliyetleri d¨u¸s¨urme ve ¸cevre dostu ¸c¨oz¨umler sunma potansiyelinden kaynaklanmaktadır.
˙IHA’ların elektrikle ¸calı¸sması karbon ayak izini azaltırken enerji maliyetlerini de d¨u¸s¨urmektedir.
Bununla birlikte ˙IHA teknolojisinin kargo da˘gıtımında yaygın kullanımının ¨on¨unde sınırlı batarya kapasitesi
gibi fiziksel ve u¸cu¸sa yasak b¨olgeler gibi yasal zorluklar vardır. Bu zorlukların en aza indirilmesi teslimat
aracı ve ˙IHA’nın beraber ¸calı¸stı˘gı ˙IHA destekli ara¸c rotalama problemi ile m¨umk¨und¨ur. Uluslararası literat
¨urde “flying sidekick travelling salesman problem” olarak bilinen bu problemde ˙IHA, teslimat aracının
i¸cerisinde birlikte hareket etmektedir. ˙IHA’nın gidece˘gi teslimat noktasından bir ¨onceki noktada, teslimat
aracı ˙IHA’yı bir sonraki d¨u˘g¨ume yollayıp kendi teslimatını yaptıktan sonra ˙IHA’nın gitti˘gi noktayı atlayarak
rotadaki bir sonraki noktaya gider. ˙IHA, teslimatını yapıp sonraki noktaya giderek ara¸c ile bulu¸sur.
Bu problemin ¸c¨oz¨um¨un¨u yaparak teslimat aracının gitmesinin en maliyetli olaca˘gı noktalara ara¸c yerine
˙IHA gidecek ¸sekilde bir rotalama yapacak ve bu rotayı harita ¨uzerinde g¨osterecek bir rotalama uygulaması
geli¸stirilmesi hedeflenmektedir. Bu ¸calı¸smada, ˙IHA Destekli Ara¸c Rotalama Probleminin ¸c¨oz¨um¨u
i¸cin Genetik Algoritma (GA) kullanan bir yazılım geli¸stirilecektir. Proje konusu, operasyonel verimlili˘gi
artırmak ve maliyetleri d¨u¸s¨urmek isteyen lojistik sekt¨or¨unde b¨uy¨uk ¨oneme sahiptir. ˙IHA ve kamyonun
senkronize ¸calı¸sarak da˘gıtım yapmasını sa˘glayan bu ¸c¨oz¨um, geleneksel rotalama y¨ontemlerinden farklı bir
yakla¸sım sunar ve mesafe ile maliyetlerin en aza indirgenmesine katkı sa˘glar. ˙IHA ve kamyonun koordine
¸calı¸smasını sa˘glayacak genetik algoritma geli¸stirilmesiyle halihazırda kullanılmayan yeni bir y¨ontem
geli¸stirilmesi ama¸clanmaktadır.