Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Yeditepe Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye, 7 - 08 Eylül 2024, ss.209-210
ÖZET
Alzheimer hastalığı, hafıza, düşünme, davranış ve sosyal becerilerde kademeli bir düşüş olan ve yaşlanma ile görülen demansın en yaygın nedenidir. Alzheimer patolojisi beyinde belirli proteinlerin birikmesine yol açan değişikliklerle karakterize zamanla kötüleşen, beynin küçülmesine ve nihayetinde hücrelerin ölümüne doğru giden bir seyir izlemektedir. Beyin yapısındaki nörodejenerasyon ile bellek, dikkat ve yürütücü işlevlerde günlük yaşamı zorlaştıran bozulmalar meydana gelmektedir. Ândan geçmişe doğru belleğin kademeli olarak silinmesi ve hastanın yeni deneyimleri kaydedememesi bu hastalığın temel işleyiş mekanizmasıdır. Başlangıçta ancak dikkatli bir gözlem ve takibin yakalayabileceği önemsiz unutmalarla görünüm veren Alzheimer zamanla ciddi hafıza sorunlarına ve günlük işleri yapma yeteneğinin kaybına doğru ilerler. Beynin yapı ve işlevlerinde meydana gelen söz konusu değişimlerin günlük yaşama ve ilişkisel boyuta yansımaları oldukça dramatik görünümlere yol açabilmektedir. Özellikle muhakeme ve karar alma yeteneğinin bozulmasıyla kişi bir diğerinin/ötekinin muhakemesine tümüyle bağımlı bir noktaya doğru ilerlemektedir. Ek olarak her geçen gün hastanın karakterinin tümüyle değişmekte olduğu hissine eşlik eden yabancılaşma, dramatik ilişkisel sekanslarla bu tabloya eşlik etmektedir. Ayrıca depresyon, anksiyete gibi çeşitli psikiyatrik semptomlar, sosyal geri çekilme, paranoid niteliğe ulaşabilen dünyaya ve ötekine karşı güvensizlik, öfke ve saldırganlık, uyku rutininde bozulma gibi durumlar da gözlenmektedir. Tüm bu değişimlerin bir sonucu olarak önceden edinilmiş görevleri planlama ve gerçekleştirme, işlem adımlarını sırayla tamamlamayı gerektiren rutin aktivitelerin düzenlenmesi hasta ile yakını arasında adeta bir mücadele alanı haline gelmektedir. Bu çalışmanın amacı hastanın yaşadığı kişilik deformasyonları ve buna paralel günlük yaşam rutinlerindeki kayıpların hasta yakını üzerinde yarattığı etkilerin derinlemesine araştırılmasıdır. Bu amaçla alzheimer tanısına sahip bir hastanın yakınının yaşantısı derinlemesine görüşme yoluyla elde edilmiş ve Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz çerçevesinde detaylı bir temsille ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırmanın, teorik bilgilerin pratik yaşantıdaki izdüşümlerine odaklanan yönüyle, ilgili alana, özellikle hasta yakınlarına yönelik klinik tutumların ve psikososyal müdahalalerin şekillenmesine katkı sağlaması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Alzheimer, Hasta Yakını, Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz, Vaka Çalışması
ABSTRACT
Alzheimer’s disease is the most common cause of dementia, which is a gradual decline in memory, thinking, behavior, and social skills and is seen with aging. Alzheimer’s pathology is characterized by changes that lead to the accumulation of certain proteins in the brain, which worsen over time, leading to brain shrinkage and ultimately cell death. Neurodegeneration in the brain structure also causes deterioration in memory, attention, and executive functions that make daily life difficult. The gradual erasure of memory from the moment to the past and the patient’s inability to record new experiences are the basic operating mechanisms of this disease. Initially appearing with insignificant forgetfulness that can only be caught with careful observation and follow-up, Alzheimer’s progresses over time to serious memory problems and loss of the ability to do daily tasks. The reflections of the changes in the structure and functions of the brain on daily life and the relational dimension can lead to quite dramatic appearances. Especially with the deterioration of the ability to reason and make decisions, the person progresses to a point where he/she is completely dependent on the reasoning of the other/other. In addition, personality and behavioral changes accompany this picture with dramatic relational sequences that are permanent and give the feeling that the character is changing completely with each passing day. In addition, various psychiatric symptoms such as depression and anxiety, social withdrawal, distrust towards the world and the other that can reach a paranoid quality, anger and aggression, and changes that tend to disrupt sleep routines can also occur. As a result of all these changes, routine activities that require planning and performing known tasks and completing the steps in order become a struggle area between the patient and the relative. The aim of this study is to investigate in depth the effects of the patient's personality deformations and the parallel losses in daily life routines on the patient's relative. For this purpose, the experiences of a relative of a patient diagnosed with Alzheimer's were obtained through in-depth interviews and these experiences were tried to be presented with as detailed a representation as possible within the framework of Interpretive Phenomenological Analysis. It is expected that the research will contribute to the formation of clinical attitudes and psychosocial interventions, especially for the relatives of the patients, with its focus on the reflections of theoretical knowledge in practical life.
Keywords: Alzheimer Disease, Patient's Relative, Interpretive Phenomenological Analysis, Case Study