Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye'de Mübadiller ve Balkan Muhacirleri Konferansı, İstanbul, Türkiye, 22 Kasım 2023, cilt.1, ss.1-12
Üçüncü Nesil Mübadiller ve Köklere Dönüş
Ahu Paköz Türkeli
Öz.
1923 Nüfus Mübadelesi siyasi, sosyal, kültürel,
ekonomik ve psikolojik alanlarda insanların büyük dönüşümler yaşadığı bir
süreci başlatmıştır. Bu süreç, bir yandan silinen, bir yandan da yeniden
yazılmaya başlanan bir yaşam öyküsüdür.
Mübadillerin eski hayatları yok olmuş, geldikleri yerde bilinmezlerle
dolu yeni bir hayata başlamışlardır. Bildikleri, tanıdıkları sokaklardan,
yüzlerden, yaşamdan ve ilişkilerden tamamen koparılmış ve getirildikleri yerde
bilmedikleri koşullarda yeniden hayata tutunmaya çalışmışlardır. Bu çaba ve
zorluklar sadece mübadilleri değil, onların soyundan gelenleri de nesiller boyu
etkilemiştir.
Bugün mübadelenin yüzüncü yılında geriye dönüp
bakma ve olayları karşılaştırma imkânımızın olduğu bir noktadayız. Bu noktada,
mübadillerin soyundan gelenlerin deneyimlerini anlamaya çalışmak büyük önem
taşımaktadır. Bu çalışmada İstanbul, Çatalca bölgesine 1923 Nüfus Mübadelesi
kapsamında getirilen mübadillerin ikinci ve üçüncü nesil akrabaları ile yapılan
derinlemesine görüşmelerin sonuçları incelenecektir. Çalışmanın odak noktasını
üçüncü neslin köklerini ve geçmişlerini arama konusundaki düşünceleri
oluşturmaktadır.
Mübadelenin üzerinden yüz yılın geçtiği günümüzde,
nesiller arası karşılaştırmaları artık daha etkili bir biçimde
kavrayabilmekteyiz. Bu noktada, üçüncü nesil mübadiller geçmişi sorgulama
konusunda diğer nesillere göre belirgin bir şekilde farklıdırlar. Bu farklılıklar
başlıca olarak içinde bulunulan dönemin değişen koşulları, önceki nesillerin
sessizlikleri, getirilen ve geride bırakılan varlıklar, teknolojide ve bilgiye
ulaşmada yaşanan gelişmeler ve mübadillerin sosyal ilişkileri tarafından da
şekillendirilmiştir.
Bütün bunlar ışığında bu çalışmada, yapılan görüşmeler
çerçevesinde özellikle üçüncü neslin hangi konularda diğer nesillerden farklı
olduğu tartışılacaktır. Ardından, üçüncü neslin köklerini arama konusunda neden
diğer nesillere göre farklı olduğu konusuna odaklanılacaktır.