Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz felsefi kökeni fenomenoloji, hermenötik ve idiyografiye dayanan ve birçok akademik disiplinde baskın bir metodoloji haline gelen nitel bir araştırma yöntemidir. Az sayıda katılımcının deneyimlerinin ayrıntılı ve nüanslı analizlerini inceleme misyonuyla öncelikle sağlık psikolojisinde yöntemsel bir yaklaşım olarak ortaya çıkan IPA, giderek artan bir şekilde sosyal, klinik ve danışmanlık gibi psikolojinin farklı alanlarına doğru genişleyen bir yaklaşım haline gelmiştir. Olgunun nesnel bir ifadesine ulaşmayı hedefleyen nicel yöntemlerden farklı olarak IPA’da amaç katılımcının yaşam deneyimini nasıl anlamlandırdığına ayrıntılı olarak bakmak ve ortaya çıkan anlatının zengin bir yorumuna ulaşarak daha açıklayıcı bir temsilini sunabilmektir. Bu amaçla araştırmacı, katılımcının öznelliğinden süzülen deneyime dair “söyleneni duyma” ve “söylenenden anlam çıkarma” yoluyla, katılımcının anlamlandırma dünyasından kendisi için bir bakış açısı elde etmeye çalışmaktadır. IPA’nın ülkemizde son yıllarda özellikle sosyal bilimlerde yürütülen çalışmalarda tikel yahut az sayıda vakanın derinlemesine analizinde tercih edilen bir yöntem haline geldiği görülmektedir (kaynak). Bu bağlamda araştırmanın temel amacı sosyal bilimlerde hızla ivme kazanan nitel yaklaşımların görece yeni bir formu olan Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz’in epistemolojik temellerini ortaya koymak, metodolojik çerçevesini çizmek ve bir IPA araştırmasının fenomenolojik, hermenötik ve idiyografik odak korunarak nasıl yürütüleceğine ilişkin aşamaları ayrıntılı olarak aktarmaktır. Yönteme uygun araştırma sorularının nasıl hazırlanacağı, örneklemin belirlenmesinde önemli olan kriterler, veri analizine yönelik kademeli süreç ve araştırmacı farkındalığı başlıkları olarak belirlenen bu aşamalar ilgili yazın çerçevesinde açıklanacaktır. İncelenen olgunun katılımcılar için taşıdığı anlamlar yoluyla kapsamlı bir betimlemesine “olabildiğince” yaklaşmak amacında olan nitel araştırmalar için, seçilen yöntemin sınırlarını belirlemek büyük önem taşımaktadır. Güvenilirlik kriteri göz önünde bulundurularak analizin her aşamasını net, açık ve izlenebilir uygulama adımlarıyla ortaya koyma amacında olan bu çalışmanın nitel araştırma yaklaşımının bu büyüyen alanına ilişkin içgörüler sunacağı ve halihazırda var olan bilgi birikimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz, Nitel Araştırma, Psikoloji