Yabancılık unsuru taşıyan bir senede bağlı uyuşmazlıklar hakkındaki davada, Türk hâkimince, öncelikle, bu senedin, kambiyosenedinin ve kıymetli evrakın, çalışmamız özelinde, bononun genel niteliklerini taşıyıp taşımadığı tespit edilmelidir. Buinceleme, milletlerarası özel hukukta vasıflandırma sorunu olarak adlandırılmakta olup, vasıflandırma, hâkimin hukukuolan Türk hukukuna göre, dolayısıyla, 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (6102sayılı TTK) yer alan ilgili hükümler çerçevesinde yapılmalıdır. Bu senedin, 6102 sayılı TTK’ya göre, kambiyo senedinin genelözelliklerini taşıdığı ve bu nedenle bir kambiyo senedi (emre yazılı senet-bono) niteliğinde olduğu tespit edilirse, bir sonrakiaşamada, bu kambiyo senedine bağlı uyuşmazlıklar hakkında alt vasıflandırmalar yapılarak, bono niteliğinde olan bu senedinşeklen veya ehliyet bakımından geçerli olup olmadığına uygulanacak hukuk, bononun hüküm ve sonuçlarına uygulanacakhukuk, bononun ödenmesine uygulanacak hukuk, kambiyo senedi ilişkisinden kaynaklanan sebepsiz zenginleşme davasınauygulanacak hukuk ve bononun çalınması ve kaybolması halinde uygulanacak hukuk ayrı ayrı tespit edilmelidir. Kural olarak,yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerden doğan uyuşmazlıklarda, 27.11.2007 tarih ve 5718 sayılıMilletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (5718 sayılı MÖHUK) ilgili hükümleri uygulanacak olsa da,yabancılık unsuru taşıyan kıymetli evraka (çek, poliçe, bono) ilişkin uyuşmazlıklarda uygulanacak hukukun tespitine yarayankanunlar ihtilafı kuralları 6102 sayılı TTK’nın “Kanunlar İhtilafı” başlıklı 766 ilâ 775.maddeleri arasında yer almaktadır. 6102sayılı TTK’nın madde 778/1/j bendi atfıyla, kanunlar ihtilafına ilişkin 766 ilâ 775. maddeleri arasındaki hükümler bonolarhakkında da uygulanır. Çalışmamız kapsamında, 6102 sayılı TTK’da yer alan ve bonoya ilişkin uyuşmazlıklarda uygulanacakhukukun tespitine yarayan özel kanunlar ihtilafı kurallarının incelenmesi amaçlanmaktadır.
In the case regarding the disputes arising from a bill including a foreign element, the Turkish judge shall first determine whether this bill carries the general characteristics of a bill of exchange, negotiable documents, and in particular a promissory note. This examination is called as qualification problem in private international law and qualification should be done by the Turkish material law, which is the law of the judge (lex fori) within the framework of the relevant provisions of the Turkish Commercial Code (TCC no 6102), which entered into force on 1 July 2012. If it is determined that this bill has the general characteristics of the bills of exchange and a promissory note according to the TCC no 6102 and therefore sub-qualifications are made about the disputes related to this promissory note and the law to be applied whether the the promissory note is valid in terms of form or legal capacity and the law to be applied to the legal consequences, the law to be applied to the payment, the law to be applied in case of unjust enrichment related to the nonpayment of promissory note and the law to be applied in the annulment case to be filed in case of loss or theft of the bill and the law applicable to the measures to be taken in that case, must be determined separately. As a rule, in disputes arising from transactions and relations related to private law with a foreign element, although the relevant provisions of the International Private Law and Procedural Law no 5718 (IPPL) dated 27.11.2007 will be applied, in the disputes related to the negotiable documents (check, policy, promissory note) bearing foreign elements, the conflict of laws rules, which are stipulated in the articles 766 to 775 of the TCC under the title ‘Conflict of Laws’ The provisions between articles 766 and 775 concerning article 778/1/j of the TCC, will also be applied for promissory notes. Conflict of laws rules, which are regulated in special laws as TCC, will primarily be applied. Within the scope of our study, it is aimed to examine the relevant conflict of laws rules in the TCC in detail.
